Stichting Bootvluchteling vroeg me of ik als vrijwilliger medisch werk zou willen doen in het vluchtelingenkamp Moria op Lesbos.
Als arts (ex-tropenarts, ex-huisarts) en als mensenrechtenactivist voelde ik daar wel voor. Het is daar immers de ‘grens van Europa’, waar vluchtelingen vastlopen op hun vluchtpoging naar Europa, mede dankzij de Turkije-deal.
Ik noem mezelf maar ‘grensdokter’, want dat is het, lijkt me: werken op de grens, verhalen horen over traumatische en dodelijke grensovergangen, werken ‘aan de grens’ omdat niet alles kan wat je zou willen en wat eigenlijk zou moeten kunnen …
Ik ben voor twee weken naar Lesbos vertrokken, nieuwsgierig en ook wel wat gespannen. Ik hoop via de Stadsbron regelmatig verslag te doen van wat ik aan die grens zal tegenkomen.
Voor meer informatie: www.bootvluchteling.nl
Adriaan van Es
Bekijk andere artikelen van de grensdokter op Lesbos in het dossier.
Hulpverleners kunnen zelf ook trauma’s oplopen
Neem je al die ellende niet mee naar huis? Kan je wel afstand houden? Dat soort vragen hoor ik regelmatig.
Hulpverleners zoals ook hier zijn vaak bevlogen mensen die denken het wel aan te kunnen. Dat is vaak ook zo, maar als hulpverlener kan je door alles wat je hoort en ziet ook zèlf getraumatiseerd worden.
Dat kan extreme vormen aannemen, zoals bij Amnesty International waar twee zelfmoorden van zeer ervaren medewerkers een extern onderzoek noodzakelijk maakten. Dat rapport concludeerde dat er een giftige atmosfeer heerste zonder solidariteit en adequate begeleiding.
Ik sprak hierover met Michelle, een van de medewerkers die hier al maandenlang is. Ze studeert psychologie en in het najaar gaat ze een Masters klinische psychologie doen.
Ze zegt dat risico om zelf getraumatiseerd te raken te kennen, en
vertelt dat ze deze maanden als een soort zelftest beschouwt om te zien of ze het aan kan, en haar conclusie is positief.
Ik vertel over internationaal onderzoek naar traumatisering van hulpverleners. Daaruit blijkt dat bij een goede, duidelijke organisatie (dus niet één van ‘iedereen doet z’n eigen ding’), èn bij externe supervisie de kans op traumatisering het kleinst is.
Ik vertel Michelle ook over het Istanbul Protocol, het VN document waarin de standaarden staan voor goed onderzoek naar de gevolgen van marteling, en voor goede verslaglegging die ook geschikt is voor de rechtspraak. Ik heb zelf aan het document meegeschreven en krijg juist vandaag bericht dat de 2019 update door de VN is goedgekeurd.
Hebben de vluchtelingen op Lesbos daar wat aan? Nee, nog niet. Maar wel aan de hulp van de European Lawyers in Lesvos (ELIL), die vluchtelingen praktische juridische steun geven en die deze week de International Pax Christi Peace Prize 2019 toegekend hebben gekregen voor hun grensverleggend werk.
Erkenning voor mensenrechtenactivisten: gefeliciteerd ELIL!