Het is dinsdagavond 16 april. De klok tikt 19.00 uur aan als mijn eerste raadsvergadering in Amersfoort begint. Vanavond worden er veel besluiten genomen. Helemaal achterin de raadzaal is een aantal stoelen gereserveerd voor het slinkend aantal politieke verslaggevers. Het AD, De Stad Amersfoort en nu ook De Stadsbron. De pers vervult zijn ‘waakhond van de democratie-rol’ omringd door een legertje beleidsmakers, communicatie- en griffiemedewerkers. Onopvallend, half verscholen, in de hoek helemaal links achterin de raadzaal, een meter of 5 van mij verwijderd, herken ik directeur Nico Kamphorst van de gemeente Amersfoort, waarover later meer.
Het jarige raadslid Sieta Koet van Amersfoort 2014 loopt net voor het begin van de raadsvergadering met een grote zak chocolade paaseitjes rond. Op elke tafel legt ze er drie, een heilig getal, zeker in de paastijd. Burgemeester en voorzitter Lucas Bolsius opent de vergadering. Hij vraagt aandacht voor de verjaardag van mevrouw Koet. Even later klinkt er uit volle borst een ‘Lang zal ze leven’… De gemeenteraad als zangkoor. Een mooi voorbeeld van politieke verbroedering. Maar even later is het dan toch echt gedaan met de pret. Na wat inleidende schermutselingen gaan we al snel over naar een van de belangrijkste onderwerpen van vanavond: de invoering van betaald parkeren in vergunningsgebieden rond de Amersfoortse binnenstad, de zogenaamde B-gebieden.
Betaald Parkeren
In het naburige Leusden bestaat betaald parkeren niet en is de invoering van een blauwe zone al een uiterst controversieel onderwerp. In Amersfoort is betaald parkeren vrij normaal, zeker in en rond de binnenstad. In de vergunninggebieden rond de binnenstad wordt het aantal betaalde parkeerplekken de komende jaren waarschijnlijk flink uitgebreid. Eerst komt er een proef, maar als die proef goed uitpakt, moeten alle B-gebieden er binnen drie jaar aan geloven en komt er een batterij aan parkeerautomaten bij en wordt ook het kentekenparkeren ingevoerd.
Parkeren is emotie. De publieke tribune is goed gevuld. Ook op het balkon zitten ongeruste en boze wijkbewoners. Er is veel verzet. Buurtbewoners zijn tevreden over het huidige vergunningparkeren. Ze willen hun eigen parkeerplek en zijn bang dat het straks veel drukker - en onveiliger - wordt in de wijken met veel zoekverkeer. Het onderwerp leeft. Raadsleden geven aan wel meer dan veertig mails van verontruste burgers te hebben gehad. Alhoewel er geen insprekers zijn, laat een deel van de aanwezigen op de publieke tribune duidelijk zijn aanwezigheid – en ongenoegen – horen. Het noopt burgemeester Bolsius tot enkele van zijn ‘Order, Order’ optredens van deze avond. Als de tribune applaudisseert, reageert Bolsius kribbig. ,,Mag ik u verzoeken dat applaus voor de rest van de avond achterwege te laten.’’ En even later als aanwezige wijkbewoners opmerkingen roepen vanaf de tribune: ,,Ik verzoek u nou echt die opmerking niet te maken. U bent hier te gast. De spelregels zijn dat hier het debat wordt gevoerd en niet vanaf de tribune.’’
Waarom moet er eigenlijk wat veranderen aan het vergunningparkeren?
Wethouder Buijtelaar geeft aan dat grofweg de helft van de parkeerplekken in veel vergunninggebieden overdag niet gebruikt wordt. Door er betaalde parkeerplekken van te maken, kunnen mensen overdag makkelijker een bezoek brengen aan bijvoorbeeld een fysiotherapeut, dokter, museum of andere voorziening in die wijk of straat. En dat kan goed zijn voor de bedrijvigheid, staat er in het raadsvoorstel.
Maar is dat de werkelijke reden? Het invoeren van betaald parkeren in vergunninggebieden is vooral financieel aantrekkelijk voor Amersfoort. In de huidige situatie worden boetes voor het niet hebben van een vergunning – naheffingen - uitgeschreven door de gemeentelijke BOA’s, maar geïnd door het Rijk. Handhaven in vergunninggebieden kost de gemeente nu alleen maar geld. Als er straks parkeerautomaten in de wijken staan, mag de gemeente zelf de parkeergelden en naheffingen innen. Onder het mom van betere parkeermogelijkheden voor bezoekers van voorzieningen, kan de invoering van betaald parkeren in de vergunninggebieden jaarlijks misschien wel rond de twee ton opleveren. En dan wordt de handhaving ook nog een stuk makkelijker met nieuwe parkeerautomaten en de invoering van het kentekenparkeren. Even de scanner over je nummerplaat en de rekening ligt al in de bus. Begrijpelijk dat de maatregel tot enthousiasme leidt bij wethouder Buijtelaar. Alleen wordt dat vanavond niet hardop gezegd.
De bewoners zijn niet de enigen die er niets van begrijpen. Ook de oppositiepartijen tasten in het duister. Zij zien geen draagvlak. ,,Welk probleem wordt hier eigenlijk opgelost’’, vraagt Menno Fousert van Amersfoort 2014 zich af. ,,Is zo’n verregaande maatregel nodig voor een probleem dat niemand ziet?’’ SP-fractievoorzitter Jongerman vindt dit een voorstel waar niemand om gevraagd heeft. ,, In woonwijken willen we geen zoekverkeer, alleen maar omdat de wethouder de gemeentekas graag gevuld wil zien met de opbrengsten van de boetes.’’ CDA-raadslid De van der Verschueren merkt op dat in veel straten helemaal geen artsen, musea of middenstanders wonen. ,,Waarom dan zo’n maatregel invoeren? Laten we per wijk kijken wat er aan de hand is.’’ De oppositiepartijen vertolken de mening van wijkbewoners die soms luidruchtig vanaf de tribune instemmend reageren.
De coalitiepartijen zijn voor het raadsvoorstel en willen dat er een proef komt in vergunninggebied B1, waarin het Bergkwartier ligt. D66-raadlid Van Hamersveld roept: ,,En als die proef niet geslaagd is, voeren we het niet uit.’’ En de proef is volgens hem niet geslaagd als er meer dan 2 a 3 procent extra verkeer in de wijk is. ChristenUnie raadslid Hunink zegt dat geld niet het hoofddoel is. Maar hij heeft moeite uit te leggen wat de voordelen zijn van het voorstel. Hij komt met het voorbeeld dat bezoekers van het wijkmuseum in het Soesterkwartier nu niet voor de deur parkeren. Maar is daarom geen maatwerk mogelijk en moet er daarom in zoveel wijken dit nieuwe systeem worden ingevoerd? GroenLinks fractievoorzitter Hos vindt dat het in het voorstel gaat om kortparkeren bij voorzieningen. ,,Mensen denken dat nu de rijen zoekverkeer de wijken inrijden.’’ Maar volgens haar is dat niet zo. ,,Het is vooral een goed draaien aan de knoppen: de tarieven en de venstertijden. Maak het maar loeiduur dan is het niet aantrekkelijk daar te parkeren.’’ En als de proef niet slaagt, moet de gemeente stoppen met het invoeren van betaald parkeren in de B-vergunninggebieden. ,,We moeten eerlijk zijn als raad’’, vindt Hos. ,,Natuurlijk gaat het ook over het geld.’’ En de wijk moet meeprofiteren van de opbrengst uit boetes die straks naar de gemeente gaat, vindt ze. VVD raadslid Nieuwenhuizen benadrukt dat het om kort parkeren gaat. En mensen moeten zeker niet hun auto op deze parkeerplekken zetten en dan gaan winkelen in de stad.
En dan komen er allerlei voorstellen om de impact van de maatregel zoveel mogelijk te verzachten voor de wijkbewoners. Zoals een motie van CDA en PvdA, samen met GroenLinks en D66 om te voorkomen dat iedereen straks zijn auto in de wijken rond de binnenstad parkeert, en niet meer in de parkeergarages in het centrum. Het betaald parkeren in de ‘B-gebieden’ moet straks 1,5 en later 2 keer duurder zijn dan in de parkeergarages. Wethouder Buijtelaar is bang dat het parkeren in de B-gebieden daardoor te duur wordt. En dan valt ook de opbrengst tegen… Hij ontraadt het voorstel. Een doekje voor het bloeden is een motie van GroenLinks waarin een deel van de opbrengst uit de boetes bestemd wordt voor een speeltoestel of iets groens in de wijk waar het betaald parkeren geldt. Beide moties worden aangenomen.
Het raadsvoorstel wordt aangenomen met een verhouding van 21 voor en 16 tegen. Alhoewel er nu eerst een proef komt, is er vanavond wel een principebesluit genomen betaald parkeren in te voeren. Ik vraag me af hoe proef in het B1 gebied, waar de parkeerdruk gemiddeld veel lager is en mensen veel op eigen terrein parkeren, echt representatief kan zijn voor de andere gebieden. En hoe je een toename van de parkeerdruk met 2 of 3 procent controleert.
Op twitter, het medium waarin een politicus zich vooral tot zijn achterban richt, gaat het kibbelen over het parkeren nog even door. Het onderwerp ‘Parkeren’ leent zich tot stoere campagnetaal, zo blijkt. VVD-fractievoorzitter Flikkema twittert ‘Met dank aan het CDA Amersfoort betaalt u straks een vermogen om te parkeren’. Het CDA Amersfoort twittert terug: ‘Met dank aan de VVD Amersfoort worden nu grote gebieden betaald parkeren ondanks hevig protest van de bewoners.’
Moties stadhuis
Na dit vuurwerk blijf ik nog even hangen. Ik ben nu nog de enige overgebleven persmuskiet. De publiek tribune is leeggestroomd. Voetballiefhebbers zitten gekluisterd voor de buis Juventus-Ajax te kijken of volgen met een schuin oog thuis ‘live’ de raadsvergadering. Eigenlijk wil ik nog wachten tot de discussie over de stadhuismoties en de SP-motie over het instellen van een raadsenquête in het geschil tussen projectontwikkelaar Vahstal en de gemeente. De verwachting is dat die moties pas aan het einde van de avond behandeld worden. Ik blijf zitten en maak mee hoe de SP zich terugtrekt uit het raadsbrede Deelakkoord Duurzaamheid.
En dan zijn we bij de moties. Het CDA, Amersfoort 2014 en PvdA hebben werk gemaakt van de variantendiscussie over het stadhuis. Na de peiling van vorige week worden twee renovatievarianten van het bestaande stadhuis en twee nieuwbouwvarianten nader onderzocht. Wethouder Stegeman heeft heel voortvarend al een inloopavond georganiseerd voor de twee nieuwbouwlocaties: het oude Rechtbankgebouw en het Trapeziumterrein.
Maar CDA, Amersfoort 2014 en PvdA willen meer. Zij willen dat de variant van Paul Heistein van One Planet wordt toegevoegd aan de te onderzoeken varianten. En ook de locatie Wagenwerkplaats Oost moet als te onderzoeken nieuwbouwlocatie weer op tafel komen. Deze plek ligt vlakbij het Centraal Station en is goed bereikbaar voor het openbaar vervoer. Er is voldoende parkeergelegenheid en het gebied rond om de Wagenwerkplaats heeft veel potentie.
Ook vraagt het CDA zich af of er wel een nieuwbouw kan komen op de plek van het oude rechtbankgebouw. De plek valt immers binnen het beschermd stadsgezicht in het Bergkwartier. De partij vraagt het college eerst maar eens te onderzoeken of die status van beschermd stadsgezicht de aanwijzing als nieuwbouwlocatie niet in de weg staat. ,,Check dat eerst voordat je uitgebreid onderzoek doet’’, adviseert CDA fractievoorzitter Paffen wethouder Stegeman.
De wethouder antwoordt dat de variant van One Planet niet kan doorgaan omdat het Twijnstra Gudde gebouw dat daarvoor nodig is, deels al verhuurd is en er ook voor het laatste nog vrije deel een huurcontract is gesloten. De variant Wagenwerkplaats Oost is heel interessant, maar blijft ingewikkeld qua bestemmingsplan en eigendomsverhoudingen en ook omdat Pro Rail en NS hun eigen plannen hebben met hun eigen stationsontwikkeling. Maar Stegeman geeft aan dat hij wel met de verschillende grondeigenaren wil gaan praten. Tegelijkertijd is hij bang dat de ene ontwikkeling, de andere belemmert…
De motie over het beschermd stadsgezicht is volgens Stegeman niet uitvoerbaar. ,,Er kan pas getoetst worden of het kan als er een uitgewerkt voorstel ligt. Ik krijg pas groen licht als ik de bouwvergunning ga indienen.’’ Volgens Stegeman kan niet op voorhand al gezegd worden dat het niet kan op deze plek. Dat het een moeilijke en uitdagende plek is, is helder.’’
Bij de stemming redt de variant van One Planet het niet. Een ruime meerderheid (32-5) stemt voor het toevoegen van de Wagenwerkplaats als te onderzoeken nieuwbouwvariant. Een succes voor de oppositie. De motie over het beschermd stadsgezicht redt het niet.
Raadsenquête Vahstal
En dan komen we toe aan het agendapunt motie raadsenquête Vahstal. Vanuit mijn ooghoeken zie ik hoe directeur Nico Kamphorst, die de hele avond in de hoek heeft gezeten, opstaat en de raadzaal verlaat. Hij loopt de trap af op het moment dat SP-raadslid Marijke Jongerman het woord neemt en de SP-motie voor het instellen van een raadsenquête toelicht. ,,Er zijn ook aantijgingen gedaan tegen ambtenaren die zich niet kunnen verdedigen’’, zegt ze. De SP was niet aanwezig toen Vahstal zijn kant van het verhaal toelichtte tijdens de Ronde twee weken geleden, maar trekt nu publicitair alle aandacht naar zich toe met deze motie waarin wordt opgeroepen tot het houden van deze enquête.
Wethouder Buijtelaar gaat in op de praktische en financiële consequenties van het voorstel. ,,Het is wel het zwaarste middel dat u kunt inzetten. En ik denk dat nog wel enige jaren kan duren, te meer omdat de belangen zo groot zijn. En dan is er nog het kostenaspect. Een kleine beperkte raadsenquête kost een ton. Een grote raadsenquête in bijvoorbeeld Amsterdam kost 2 miljoen euro. En dat zijn alleen de directe kosten. Dat is een afweging die u moet maken.’’
Alhoewel de andere fracties het nu al voorbereiden van een raadsenquête voorbarig vinden, bestaat er veel steun voor het idee zo’n enquête te houden op het moment dat het geschil met Vahstal uit de wereld is. GroenLinks, PvdA, D66, Amersfoort 2014, BPA en VVD vinden het wel een enquêtewaardig onderwerp. Dus misschien kunnen we over een aantal jaren een heuse raadsenquête tegemoet zien naar het Dossier Vahstal. Het is een mooie afsluiting van een lange avond, denk ik als om 24.00 uur op mijn fiets stap en hoor hoe de klok twaalf slaat en een nieuwe dag inluidt.