tags:
7 reacties

Requiem voor een burgerinitiatief

door Hans Heerings
1 augustus 2018om 17:15u

Requiem voor een burgerinitiatief

Een unieke kans

Ik woon in de buurt van het oude Sportfondsenbad aan de Bisschopsweg. Jarenlang heb ik er gezwommen en gefitnesst, en veel buurtgenoten met mij. Ik ging met mijn dochters naar het Aquadroom, een prachtige waterspeeltuin. Later gingen ze bij de zwemclub, wedstrijd zwemmen.
Met weemoed denk ik er aan terug.
Na de zomervakantie gaat de slopershamer erin. Daarna blijft alleen de herinnering.

Ruim tien jaar geleden wordt duidelijk dat Amersfoort een nieuw zwembad krijgt en het oude Sportfondsenbad zal verdwijnen. Een paar bewoners uit De Luiaard steekt de koppen bij elkaar. Dit is een unieke kans. Blijven wonen in de buurt op het zwembad terrein.

"Een deel van onze stadsvilla heeft een soort glazen galerijgang met houten banken en binnenplanten en struiken, waar je prachtig ver kunt kijken, ook over de oude binnenstad. (...) Geen appartement is hetzelfde. Ieder heeft zijn eigen indeling en afwerking kunnen kiezen. Bij elkaar op bezoek komen blijft daardoor een verrassing."

(De citaten zijn genomen uit de Droomcatalogus. Februari 2010)

Blijf in de buurt

'Blijf In De Buurt' wordt geboren. Een burgerinitiatief voor zelfbouw van mooie en duurzame appartementen en de realisatie van buurtdoelen. De naam zegt het al. De deelnemers willen blijven genieten van hun dierbare buurt en omgeving. Geen leegloop meer van ouderen uit de buurt. Behoud van sociale contacten. Een nieuwe woning dicht bij de vertrouwde omgeving, met gemeenschappelijke voorzieningen en buurtvoorzieningen. Plaats maken voor nieuwe buurtbewoners.

"Veel villa-genoten zijn me vertrouwd en zelfs dierbaar….toch.. ieder van ons is zeer gesteld op zijn privacy. We leven met elkaar mee, maar ieder heeft zijn eigen leven."

Intensief gebruik

Het Sportfondsenbad is meermalen verbouwd en uitgebreid. Steeds komt er een stukje bij. Eerst het 50-meter-bad voor wedstrijdzwemmen. Toen het Aquadroom op de plek van het oorspronkelijke zwembad. Daarna het torenbad met de springtorens. Overal zijn gangen, baden, kamertjes, zalen, kleedruimten, tribunes, berghokken en technische ruimten. Een sauna, fitnessruimte, kantine, wedstrijdsecretariaat, twee clubruimten, en aan de achterkant twee fysiotherapiepraktijken.

Talloze wedstrijden vinden er plaats, schoolzwemmen, baantjes trekken, buurtvergaderingen, evenementen, verkoop van zwemkleding, stemlokaal. De brandweer en duikclubs komen er oefenen. De naturisten plakken één keer per jaar de ramen af. Twee zwemclubs en de paralympics ploeg trainen er. Invaliden en andere groepen hebben hun vaste uurtje.

"Het gebouw is ook geliefd in de buurt vanwege de prachtige veranda's, die zijn gebouwd van duurzaam hout. Elk jaar in de zomer houden we op een van de veranda's onze jaarlijkse buurtbarbecue. Maar ik zit ook heel vaak in mijn eentje te genieten van de rust op mijn terras."

De tijd doet zijn werk

Het bad wordt oud. Het voldoet niet meer aan de internationale wedstrijdeisen. Het is duur en inefficiënt. Bijna niet meer schoon te houden, sleets en versleten. De laatste jaren gaat het van kwaad tot erger. Een deel van het dak waait eraf. Het 50-meterbad lekt. De grote loopbrug stort in het water. Er komen plafondplaten naar beneden. Regelmatig is het liftje dat invaliden in het water hijst kapot. De vloertegels bij de tribune komen omhoog. De lift wordt definitief afgekeurd. Wie weet wat er allemaal nog meer mis gaat. 

Steeds vaker moeten de tientallen zwaar-koperen afvoerputten worden geopend om opgehoopte stinkende drab te verwijderen. Vrijwilligers moeten de tegels van de baden schoonpoetsen. Klanten van HALT moeten met puimsteen de vuilresten in de wc's wegschuren en de afvoeren doorprikken.
Alles wordt weer provisorisch hersteld en na elke schoonmaak glimmen de vele koperen waterafvoerputten weer hun geheimzinnige gele licht.

Omdat de lift niet meer werkte heb ik acht maanden niet meer kunnen zwemmen en fitnessen. De geïmproviseerde trapliften zijn voor mij te onhandig en onveilig.

“Het voorjaar is aangebroken. ‘s-Nachts wordt het niet meer echt koud. (...) De reigers in het Randenbroekerpark hebben hun nesten hoog in de bomen betrokken. Ze vliegen de hele dag af en aan. (...) Omdat we bijna op de bovenste verdieping wonen lijkt het wel of we er tussen wonen."

Voorwaarts

We vormen ons burgerinitiatief om tot de 'Vereniging voor woonontwikkeling Blijf in de Buurt'. We krijgen subsidie van de provincie. We huren een procesbegeleider en een architect in. We claimen bij de gemeente het hele zwembadterrein. We maken een droomcatalogus waarin we ons voorstellen hoe de appartementengebouwen eruit moeten zien en hoe we daarin zullen wonen. We kiezen voor een soort piramidevormige stadsvilla met veel terrassen en balkons. Een waar kunstwerk in een groene omgeving met bij de ingang een fonkelende fontein van geel groenig koper.


Impressie van de indeling van het bouwterrein, zoals gepresenteerd op informatieavond op 17 mei 2017

De toenmalige wethouder Barendregt toont zich enthousiast. Sinds 2009 is zelfbouw (cpo) gemeentelijk beleid. Het slepende inspraaktraject rond het park, het zwembad en de ijs- en skeelerbaan wordt afgerond. De gemeenteraad stelt de structuurvisie 'Park Randenbroek en omgeving' vast. Op het zwembadterrein zullen vier stadsvilla's komen speciaal voor zelfbouw en senioren. Deze woonbestemming wordt in 2012 definitief vastgelegd in een nieuw bestemmingsplan. Ondanks de financiële crisis wordt de bouw van een nieuw zwembad doorgezet. Niets kan de verwezenlijking van onze droom nog tegenhouden.

"Er is een buurtcafé op de begane grond, waar ook buurtgenoten vaak komen en waar we geregeld een hapje eten. We houden er ook de bijeenkomsten, waar we beslissen over het beheer van de gezamenlijke fitness en sauna en de collectieve zonnecollectoren op het dak.” 

Het spel is op de wagen

Met de aanbesteding en start van de bouw van het nieuwe zwembad - De Amerena - aan de Hogeweg kwamen eind 2016 ook onze eigen voorbereidingen in een stroomversnelling.

Onze vereniging telde inmiddels zestig leden (huishoudens) en stond in de startblokken om onze plannen concreet uit te werken.

De gemeente huurt eind 2016 een externe projectleider in. Op twee kort na elkaar volgende informatieavonden in het voorjaar van 2017 geeft zij informatie over de uitwerking van het bestemmingsplan in bouwkundige en financiële kaders voor de stadsvilla's.

Dat is schrikken. Twee van de stadsvilla's worden bestemd voor sociale woningbouw. Voor zelfbouwgroepen resteren nog slechts twee kavels. Die moeten elk een grondprijs van 1,85 miljoen euro opbrengen. De kavels mogen maximaal 600 vierkante meter bebouwing bevatten (footprint). Vier en een halve bouwlaag hoog en een parkeergarage. Buiten de footprint uitstekende balkons zijn verboden.

We laten een calculatie maken. Met deze uitgangspunten gaat de vierkantemeterprijs voor de appartementen de 4.000 euro overtreffen. Terrassen op lagere verdiepingen en aansprekende architectonische vormgeving zijn daarmee financieel onmogelijk gemaakt. Gemeenschappelijke ruimten en voorzieningen onbetaalbaar. 

Als klap op de vuurpijl wordt ook de selectieprocedure bekend gemaakt: wanneer er meer dan twee zelfbouwgroepen voldoen aan de inschrijfcriteria dan volgt loting.

De inschrijfcriteria zijn gericht op minimalisatie van de risico's voor de gemeente en handhaving van de planologische en bouwkundige uitgangspunten. Architectonische en sociaal maatschappelijke kwaliteiten doen voor de gemeente niet ter zake.

“Ik kijk uit mijn raam. In de verte zie ik mijn dochter lopen. Die blijft vannacht slapen met haar dochtertje in de logeerkamer van ons huis. Ik zet gauw koffie in mijn atelier dat grote ramen heeft die uitkijken op de grasvelden waar de kinderen spelen."  

Maatschappelijke meerwaarde

Waarom heeft de gemeente geen oog voor onze buurtdoelen?
De contactambtenaar voor zelfbouwgroepen (cpo) blinkt uit in het niet-communiceren, tot hij in 2016 wordt opgevolgd. Wethouder Van den Berg houdt de boot af en predikt gelijke kansen en een gelijk speelveld.
Vrijwel de hele gemeenteraad neemt in januari 2016 een motie aan om "maatschappelijke meerwaarde" van burgerinitiatieven mee te wegen bij de gunning van vastgoedprojecten. Ondanks ons aandringen doen de raadsleden niets om deze motie toe te passen op ons initiatief. Ook wethouder Imming wil ons initiatief geen voorkeursbehandeling geven. Zelfbouw (cpo) is in haar ogen op zichzelf al een meerwaarde. Ze heeft er geen oog voor dat door ons project buurtbewoners in hun sociale omgeving kunnen blijven wonen, dat we doorstroming in de buurt bewerkstelligen en dat we een actieve rol spelen in de sociale samenhang van de buurt. Ze negeert de motie van de raad. We krijgen geen poot aan de grond.

"Alle gezamenlijke voorzieningen liggen in het overdekte binnengebied: auto’s worden uit het zicht geparkeerd, er is een bibliotheek, een werkplaats, een restaurant/buurtcafé, een atelier en washok. Ook hebben we een paar externe logeerkamers die kunnen worden gereserveerd voor gasten. Het groene dak is natuurlijk een vondst, groen en écht duurzaam."

Kunstwerk

We hebben in alle lagen van de gemeente gepleit voor betere uitgangspunten en selectiecriteria. Voor een ruimer bemeten kaveloppervlakte, mogelijkheden voor een aansprekende architectuur. Voor selectie van echte cpo-groepen en het weren van als cpo-vermomde projectontwikkelaars. Voor het meewegen van onze buurtdoelen en tegen de loterij.

We hebben gesprekken gevoerd met ambtenaren. Brandbrieven gestuurd. Aanvullend stedenbouwkundig onderzoek laten uitvoeren. We hebben met de wethouders gesproken, raadsleden opgepord. Gepresenteerd op conferenties en bijeenkomsten. We schreeuwden onze visie en onze plannen van de daken. Het mocht niet baten.
We liepen met ons hoofd tegen een muur van desinteresse, afstandelijkheid, fantasieloosheid.

Slechts voor één idee toonde de projectleider van de gemeente zich op een informatieavond enthousiast: de realisatie van een kunstwerk. Dat wilden we laten maken van de talloze prachtige zwaar koperen afvoerputten uit het oude Sportfondsenbad. Als eerbetoon aan dit cultureel erfgoed en als getuigenis van de geschiedenis van deze plek. Dat idee zou ze meenemen.

"Vaak word ik weer verrast door het gebouw, en waan ik me Pippi Langkous in een grote villa, vol verrassende hoekjes en plekjes. Werkelijk geen één appartement is hetzelfde, waardoor je altijd het gevoel hebt alsof er maar twee woningen per verdieping zijn en je op de topetage woont!" 

Uitgeloot

De teleurstellingen stapelen zich op maar we blijven geloven in een wending ten goede. Met de architect kiezen we een basisontwerp. We contracteren een aannemer die ook voor financiële achtervang wil zorgen. We maken verdere calculaties, stellen deelnemersovereenkomsten op. Zelfs de statuten voor de nieuw op te richten vereniging 'Wij blijven in de buurt' liggen klaar. We verduidelijken nogmaals al onze doelstellingen in een visiedocument. We vergaderen en overleggen... we vergaderen en overleggen...  Op 12 april 2018 schrijven we ons officieel in bij de gemeente als gegadigde zelfbouwgroep.

Er moet geloot worden, want drie groepen hebben voldaan aan de selectiecriteria van de gemeente voor de twee bouwkavels. Eén daarvan is het zogenaamde Droomcollectief. Een groep die een half jaar eerder is gevormd door de Amersfoortse projectontwikkelaar Latei.

We worden 3 juli uitgeloot. Onze voorzitter loop teleurgesteld weg. De projectleider van de gemeente drukt hem nog een boek over Amersfoort in de handen. Hij retourneert het de volgende dag.

"Een paar keer per week kook ik voor vrienden, buren of familieleden. En gaan we lekker samen eten (en kletsen) aan de lange tafel in de serre of op het terras onder de druivenranken."   

Door het afvoerputje

Er is nu een maand verlopen sinds die fatale dag van de loting. We hebben een rouwbijeenkomst gehouden met de deelnemers en na de zomervakantie roepen we de leden bijeen en heffen we de vereniging 'Blijf In De Buurt' op.

Rondom het Sportfondsenbad staat nu een hek. Er is dag en nacht bewaking door een bewakingsdienst. Het gebouw ziet er nu al afgetakeld, kaal en verlaten uit. Na de zomervakantie wordt eerst het asbest verwijderd en daarna wordt het gebouw gesloopt.

Foto Ron Jagers

Anne is bij me op bezoek. Zal het kunstwerk er nog komen, vragen we ons af.

Anne belt het sloopbedrijf Vink uit Barneveld. Ze wordt doorverbonden. Een mannenstem aan de andere kant van de lijn zegt dat hij niets af weet van koperen afvoerputjes. Hij heeft alle details en kleine lettertjes van het sloop-contract met de gemeente gelezen. Er is niets afgesproken over afvoerputten die de gemeente zou willen achterhouden uit de sloop. Nooit eerder iets van gehoord. Die afvoerputten komen voor hem uit de lucht vallen.

"Onze buurtvilla is nog jong. Veel zal de toekomst ons nog leren…for better and the worse. Ik hoop hier oud te kunnen worden.”

Hans Heerings  30 juli 2018

bijsluiter

Hans Heerings is een van de oprichters van Blijf in de Buurt. Tot 2017 was hij medebestuurslid van de vereniging. Hij woont in het buurtje De Luiaard dat naast het voormalige Sportfondsenbad ligt. Hij schreef dit artikel op persoonlijke titel.
Hans Heerings is bij het schrijven van dit artikel geholpen door Anne Naron die vanaf het begin betrokken is geweest bij het buurtinitiatief en bestuurslid is van de vereniging sinds de oprichting in 2010. De site www.blijfindebuurt.nl blijft nog een paar maanden in de lucht.

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!