tags:

dossier bouwkoorts (2): hebt u nog even geduld?

door addy schuurman
24 februari 2019om 18:00u

“De hoge druk op de woningmarkt is op korte termijn misschien niet problematisch. Maar op de lange termijn leidt dit tot schaarste, prijsopdrijving, een minder toegankelijke woningmarkt, verdringing, groeiende sociale ongelijkheid en stagnatie.” Zo staat te lezen in de Regionaal Ruimtelijke Visie uit 2017. Vanuit het perspectief van de woningzoekende moet hier nog een ander nadeel aan worden toegevoegd: een gebrek aan keuzevrijheid. Vooral in de sociale sector is daar in feite geen sprake meer van.

Alarmerende koppen in de krant

De overloopfunctie van Amersfoort voor de Randstad – zoals recent beschreven door Eric van der Velden – heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de recente problemen op de Amersfoortse woningmarkt. In het afgelopen jaar zijn de seinen op rood gesprongen. In kranten, tijdschriften en andere media wordt geklaagd dat de woningnood weer helemaal terug is van weggeweest. “Woningzoekenden in Amersfoort steeds wanhopiger”, zo kopte de AD Amersfoortse Courant van 11 mei 2018. “Woningnood regio zit in verstikkende houdgreep” was een andere kop, van 26 oktober. En de ellende kan nog wel even aanduren, zo kun je afleiden uit de koppen “bouwen lost voorlopig nog niets op” (eveneens 11 mei 2018) en “Amersfoort redt sociale woningbouwopgave niet” (15-11-2018). De lijst met alarmerende berichten kan naar behoeven uitgebreid worden. En zet zich ook in 2019 onverminderd voort.

Hebt u nog een momentje, mevrouw/mijnheer…?

In de sociale huursector is de nood het hoogst. De woningzoekende met een laag inkomen kan heden ten dage er niet meer op rekenen binnen enkele jaren onderdak te hebben gevonden. In de afgelopen 15 jaar zijn de wachttijden gestaag gegroeid: van gemiddeld 3½ jaar in 2005 naar acht à negen jaar anno 2018/2019.

Bron: Amersfoortincijfers.nl. In oktober 2014 is de woningverdeling in de sociale sector overgegaan van een plaatselijke op een regionale systematiek. Woningzoekenden uit de omliggende gemeenten kunnen nu ook in Amersfoort een woning vinden, en omgekeerd. De wijziging heeft niet voor een postieve trendbreuk gezorgd. Integendeel, de wachttijden zijn alleen maar sneller toegenomen.

De ene woningzoekende is de ander niet

Het getal van ruim acht jaar is een gemiddelde en verbergt dus allerlei uitschieters. Sommige groepen vinden sneller een woning, maar anderen moeten dus nog veel langer wachten. Uit de gegevens van Woningnet, die de woningtoewijzing organiseert, blijkt bijvoorbeeld dat voor de jongste leeftijdsgroepen, de jongeren tot 25 jaar, de gemiddelde wachttijd zo’n 2 tot hooguit 5 jaar bedraagt. Jongeren vinden dus relatief snel een sociale huurwoning. De grote problemen zitten vooral in de leeftijdsgroepen van 25 tot 54 jaar. Wachttijden van 10 jaar of meer zijn in deze groepen geen uitzondering. Bovendien hebben de afgelopen drie jaar ook de 65-plussers – die al in 2005 relatief lang op een sociale huurwoning moesten wachten - hun wachttijden met ruim een jaar zien oplopen.
De brede groep van 25 tot 54 jaar bestaat natuurlijk uit allerlei verschillende groepen. Ten eerste, starters die hun ouderlijk huis willen verlaten. De wachtlijst voor 25-29-jarigen is opgelopen van 3 jaar naar ruim 8 jaar. En dan zijn er de bekende ‘doelgroepen’, zoals asielzoekers en gezinnen die een terugval in inkomen meemaken als gevolg van bijvoorbeeld echtscheiding, langdurige werkloosheid of arbeidsongeschiktheid. Zij komen weliswaar in aanmerking voor een urgentieverklaring, maar of dat veel helpt…? Gezinnen uit deze groepen zitten letterlijk in de knel.

Bron: amersfoortincijfers.nl.

Als we kijken naar de samenstelling van de huishoudens vormen de alleenstaanden de enige groep, voor wie de wachttijd gemiddeld minder dan 8 jaar is. Gezinnen met kinderen hebben het echt moeilijk. Een gescheiden vrouw of man met kinderen vindt niet zo-een-twee-drie nieuwe, goedkope huisvesting. En wat te denken van de nieuwe leraar die met zijn partner en twee kinderen naar Amersfoort wil verhuizen? Zijn of haar pensioen komt snel in zicht voordat hij of zij aan de beurt is voor een eensgezinswoning.

Kortom, een alleenstaande jongere met een beetje geduld kan nog wel een sociale huurwoning in Amersfoort krijgen. Maar ben je ouder, dan wordt het vrijwel onmogelijk. Een gezin met kinderen is feitelijk gedwongen om een woning op de particuliere woningmarkt te zoeken. Heb je één (te) laag inkomen; dan zit er niets anders op dan dat beide ouders de kost gaan verdienen. En dan spreekt men verheugd van een geslaagde emancipatie….

Bron: Amersfoortincijfers.nl

Hoe meet je de wachtlijsten?
Er zijn verschillende manieren om wachtlijsten te meten en deze zorgen ook voor heel verschillende uitkomsten. Omroep RTL heeft enkele malen cijfers gepubliceerd, waarin wachtlijsten van twintig tot zelfs meer dan dertig jaar voorkwamen. Alarmerende cijfers die veel stof deden opwaaien. Die gegevens hadden echter geen betrekking op de zoektijden, maar op de inschrijvingstijden. Een gezin dat 30 jaar in een huurwoning woonde  en ingeschreven stond, maar alleen de laatste tien jaar actief op zoek was naar een nieuwe huurwoning (bijvoorbeeld omdat de kinderen het huis uit waren en de ouders graag gelijkvloers wilden wonen), werd dus als dertig jaar wachtend genoteerd, ofschoon het gezin ‘slechts’ tien jaar daadwerkelijk op zoek was geweest naar een nieuwe woning.
In de meeste onderzoeken gaat men uit van daadwerkelijk zoekgedrag: alleen mensen die echt zoeken – dus minstens één keer per jaar een woonbon voor een sociale huurwoning insturen – wordt als woningzoekende geteld. Ook in de regio Eemland gaat men van dit laatstgenoemde criterium uit.

De sector op slot?

De wachttijden lopen dus op; ‘de woningmarkt zit op slot’ is een veelgebruikte beeldspraak. Ten onrechte. Immers, de woningmarkt – ook voor sociale huurwoningen – is nog altijd in beweging. Het rampzalige scenario, waarbij iedereen blijft zitten waar hij zit, is nooit werkelijkheid geworden.
Wel is het aantal verhuizingen relatief laag, ongeveer 5 %. Dat betekent dat elke sociale huurwoning in Amersfoort gemiddeld één keer in de twintig jaar vrijkomt. Het aantal nieuwe verhuringen bedraagt normaal gesproken zo’n 1100 per jaar. In de crisisjaren viel dat getal terug naar 900 verhuringen per jaar, maar de laatste jaren is dat zich weer aan het herstellen richting de 1100.

Bron: Amersfoortincijfers.nl

Wie heeft er de afgelopen tijd een nieuwe sociale huurwoning toegewezen gekregen? En wat voor woning kreeg men dan? Uit de bijgevoegde grafiek blijkt dat bij alle woningtypen ongeveer evenveel verhuringen plaatsvinden, tussen de 200 en 300 per jaar. Maar de vraag naar woningen is natuurlijk niet zo evenwichtig samengesteld. Dat blijkt, als we kijken naar de gezinstypen die in de woningen terecht zijn gekomen: daarbij blijkt dat meer dan de helft van alle woningen wordt toegewezen aan een alleenstaande. De sociale sector in Amersfoort wordt gedomineerd door deze groep en dit gaat ten koste van een- of tweeoudergezinnen met kinderen. Het is hiervoor ook al gezegd: die moeten zich op de koopmarkt of particuliere huurmarkt zien te redden. Of wel heel veel geduld hebben.

bijsluiter

Dit is het tweede artikel over de Amersfoorts groeiambities, mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. In de komende afleveringen onder meer: de woningbehoefte nader bekeken, de rol van de bouwers, de standpunten van de politiek, terugblikken op nieuwbouwprojecten.

    nog geen reacties

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!