Na de verkiezingsuitslag werd op initiatief van winnaar D66 op 23 maart een Duidingsgesprek geagendeerd om te bespreken hoe verschillende partijen de uitslag interpreteren, nog vóórdat de gesprekken met een informateur zouden starten. Burgemeester Bolsius kroop echter in de rol van talkshowhost die er een gezellige avond van wilde maken, met ruim aandacht voor human interest (“Je werd donderdag wakker, wat ging er door je heen?”) en vrijblijvende politieke profilering (“wat wil je over 4 jaar hebben bereikt?”). Na een uur was er weinig gezegd over de uitslag zelf. Waarom was de opkomst zo laag? Hoeveel invloed hebben landelijke ontwikkelingen gehad? Zit er een duidelijk inhoudelijk politiek signaal in de uitslagcijfers? Moet dat gevolgen hebben voor de wijze van besturen? Het kwam er niet van. Zie ook Politiek belicht.
Na afloop bleek echter dat veel lijsttrekkers wel degelijk een antwoord op dit soort vragen hadden willen zoeken en dat voorbereide statements hierover nog opgevouwen in de binnenzak zaten. De Stadsbron vroeg de partijen om hun inzichten te delen en kreeg prompt geschreven teksten toegestuurd. Hieronder een (in sommige gevallen verkorte) weergave daarvan.
D66
De uitslag van de verkiezingen laat zien dat Amersfoort klaar is voor een groene en progressieve koers. Dit moet wat D66 betreft ook terug te zien zijn in het coalitieakkoord. Er zijn een aantal opgaven die onze speciale aandacht vragen. Er moeten nu echt concrete stappen worden genomen op het gebied van wonen, de energietransitie, cultuur en mobiliteit. Deze opgaven moeten zoveel mogelijk samen met de inwoners worden opgepakt. Elisabeth Groen is een voorbeeld waar dat goed is gebeurd. De aandacht voor de betrokkenheid van inwoners wordt breed gedeeld in de raad. Wat ons betreft komt er dan ook een raadsakkoord waarin we vastleggen vanuit welke houding we als bestuur de komende jaren de stad gaan besturen.
Als D66 hebben we een duidingsgesprek georganiseerd om in ieder geval de bereidheid te horen van alle partijen om samen te besturen, ongeacht wie er in een college zit. Daarnaast hebben we een informateur voorgedragen. We hebben bewust gekozen voor nieuw elan met Kiki Hagen die lokale en landelijke ervaringen heeft en uit de regio komt. Aan informateur Hagen de taak om te kijken hoe er een meerderheidscoalitie kan komen waar inhoudelijke keuzes worden gemaakt die de stad nodig heeft voor de toekomst. Wij hebben enorm veel zin als D66-fractie Amersfoort de komende jaren die bruisende stad te maken!
GroenLinks
GroenLinks ziet in de uitkomst van de verkiezingen dat Amersfoort heeft gekozen voor een groenere en progressievere raad. En daar zijn wij als GroenLinks blij mee.
De grote uitdagingen die op ons bordje liggen zijn in essentie niet heel veel anders dan vier jaar geleden, maar ze zijn wel nog veel urgenter geworden. Of je nu kijkt naar de woningnood, het klimaatprobleem, de leefbaarheid, de biodiversiteitscrisis of de ongelijkheid in de samenleving. Wij zien dat er meer behoefte is aan concrete actie. We hebben vier jaar geleden een koerswijziging ingezet, nu moeten we snelheid gaan maken.
GroenLinks ziet een verantwoordelijkheid voor zichzelf als coalitiepartner in de volgende raadsperiode. We vormen graag een zo groen, sociaal en progressief mogelijke coalitie, die ook stabiel is. Een coalitie die op de urgente problemen van deze tijd wil doorpakken. Die met de hele raad en de stad de schouders eronder wil zetten.
De formatie willen we graag opener voeren dan de vorige keer. We zien mogelijkheden om informatie te delen en in bredere kring te bespreken. Ook willen we de stad graag eerder in het proces een rol geven.
We zoeken een akkoord dat niet neerkomt op uitruilen van punten, maar op het verbeteren en acceptabel maken van besluiten voor eenieder. Daarbij worden bij voorkeur ook argumenten van buiten de formerende partijen meegenomen.
Een bredere basis van de coalitie wordt ook gevormd door meer partijen met elkaar te verbinden dan een meerderheid in de gemeenteraad vereist. Wij vinden dit voor de inbedding en draagvlak van het akkoord in de raad wenselijk.
Wat GroenLinks betreft maken we het woord 'bestuurscultuur' concreet en gaan we liever spreken over drie dingen:
1. omgangsvormen en taakopvatting in de gemeenteraad
2. het betrekken van inwoners en bedrijven bij beleid
3. over informatievoorziening richting raad en stad
We willen de komende maanden als raad kijken welke verbeteringen en welke nieuwe werkvormen er mogelijk zijn in het betrekken van de stad. De afgelopen jaren is gewerkt aan de participatiegids bij ruimtelijke projecten. Maar het komt aan op de uitvoering. En dat vraagt vooral om een positieve grondhouding naar elkaar. En om manoeuvreerruimte omdat we vertrouwen hebben in degenen die hiervoor verantwoordelijk zijn.
Als bestuur van de stad zijn we degenen die het gedrag en de houding die wij graag willen zien moeten voor-leven. Meer regels gaan ons daarbij - denk ik - niet helpen. Goede voorbeelden en een goed gesprek wel. Laten we zelf het verschil maken.
Ik gun ons een raad die niet alleen de scherpte opzoekt en de verschillen gebruikt om politieke keuzes te maken; ik gun ons ook een raad die elkaar opzoekt. Oppositie en coalitie. College en raad. Omdat wij samen het stadsbestuur zijn en Amersfoort een bestuur verdient dat er samen voor gaat.
CDA
De opkomst bij deze gemeenteraadsverkiezingen is erg laag. Het ziet er naar uit dat onze inwoners en ondernemers zich niet gehoord of gezien voelen, weinig vertrouwen in de politiek hebben. Wij zien de kloof tussen de stad en de politiek groter worden. Het is onze taak als volksvertegenwoordiger om het beste voor onze stad te willen, de stad te dienen en het belang van Amersfoort en haar inwoners weer voorop te stellen. Dat willen we doen door de participatie in de stad goed te regelen en een bestuurscultuur te creëren waar openheid, transparantie en respect naar elkaar en onderling de basis zijn.
Wat betreft CDA Amersfoort gaan we vanaf nu met de nieuwe bestuurscultuur aan de slag, met openheid, met transparantie en met het, vanaf het begin, goed meenemen van onze inwoners en ondernemers. Dat moeten we als gehele gemeenteraad doen omdat wij volksvertegenwoordigers zijn. Wij zitten niet in de raad voor onszelf maar voor onze inwoners. Dat doen we om de stad beter, leefbaarder, socialer, gezonder, bruisender en duurzamer te maken.
Onze belofte is: wij zijn en blijven lokaal, herkenbaar, benaderbaar en geworteld in de samenleving. Wij willen graag aan het werk. Eerlijk en oprecht.
ChristenUnie
De gemeenteraadsverkiezingen hebben een verschuiving naar iets meer links en lokaal laten zien. Dat vertalen wij naar groener, duurzamer, socialer, transparanter en participatiever. Daar gaat ons christelijk sociale hart sneller van kloppen.
De opkomst was lager en dat stelt ons teleur. De betrokkenheid van onze inwoners bij het stadsbestuur wordt lager. Die trend doorbreken is een uitdaging voor de komende vier jaar. Een stabiele coalitie zien wij als een randvoorwaarde.
Qua bestuurscultuur ziet de CU twee speerpunten. De raad politiek bruikbaar informeren en beter participeren. Wat betreft het laatste, er is recent een evaluatierapport verschenen over de participatie. Daarin staan al een aantal verbeterpunten die we zeker moeten oppakken. Participatie behoeft een professionele en open aanpak. De kaders moeten helder zijn, maar het moet net zo goed helder zijn of de kaders zelf acceptabel genoeg zijn.
Onder politiek bruikbaar informeren van de raad versta ik de politieke wil en vrijmoedigheid om de raad zowel compleet als juist te informeren, dan wel haar vragen te beantwoorden. En dat op een manier dat je er als lokale politicus ook mee uit de voeten kan.
Dan tot slot het proces. De CU is, zoals ook al uitgesproken tijdens de laatste raadsvergadering, voorstander van het werken met een coalitieakkoord. Een akkoord dat een beperkt aantal concrete afspraken bevat.
Tevens hebben we afgelopen periode ervaring opgedaan met een deelakkoord. Dat is wat ons betreft minder uit de verf gekomen dan gewenst. Het was wellicht te groot, te algemeen gesteld en te beperkt door ons als raad gevolgd. Maar het idee van deelakkoorden spreekt ons nog steeds aan. Op onderwerpen als het bestrijden van energiearmoede en isoleren ben ik de afgelopen tijd veel eensgezindheid tegen gekomen. Laten we eens nagaan of we hierop twee deelakkoorden kunnen sluiten.
VVD
Allereerst wil ik graag de winnaars en de nieuwkomers van deze verkiezingen feliciteren. Een mooie prestatie en wij zijn benieuwd naar welke ideeën zij hebben voor onze mooie stad.
We maken ons zorgen over de lage opkomst, dat is niet alleen iets voor Amersfoort maar ook landelijk is deze trend zorgwekkend zichtbaar. Bij Tweede Kamer verkiezingen is de opkomst veel hoger. De kiezer vindt de gemeenteraad kennelijk niet belangrijk terwijl wat wij hier in dit huis doen direct raakt aan de leefomgeving.
Dan de uitslag voor de VVD, de kiezer heeft altijd gelijk en de kiezer heeft een duidelijk signaal aan de VVD gegeven waardoor we zijn gezakt van 6 naar 4 zetels. Het is ons de afgelopen jaren onvoldoende gelukt om het VVD-geluid over te brengen naar de Amersfoorters. We hebben onze achterban niet weten te overtuigen massaal op VVD Amersfoort te stemmen.
De VVD zal zich moeten herpakken en wij gaan ons nog meer richten op waar de VVD voor staat: een veilige schone omgeving, goede bereikbaarheid, een bloeiend ondernemersklimaat, een goede eengezinswoning met tuin en parkeerplaats, een kleine efficiënte overheid en minder overheidsbemoeienis.
Kijkend naar de uitslag kiest de VVD voor bescheidenheid, het is aan andere partijen om het initiatief te nemen om een coalitie te vormen met D66 als grootste partij die daarin de leiding neemt. Het voorstel om Kiki Hagen aan te stellen als informateur kan op de steun van de VVD rekenen. We zien uit naar een prettig gesprek met de informateur.
Amersfoort 2014
De verkiezingen laten in de eerste plaats zien dat er weer een zorgelijke afname is in het opkomstpercentage. Mensen haken af, zelfs als zij drie dagen de mogelijkheid krijgen om hun stem uit te brengen. Is dit te wijten aan desinteresse, haken mensen af of komt het omdat mensen zich niet meer betrokken voelen bij het bestuur van hun stad?
Een ontwikkeling die ons allen aan het denken zou moeten zetten en ook tot actie aan zou moeten zetten. De politiek vaker naar de straat brengen, vanuit de gedachte: praat met inwoners, niet over ze. Amersfoort2014, de partij die de afgelopen jaren heeft gehamerd op een open bestuurscultuur en het betrekken van inwoners bij het bestuur van de stad, wint. Wij zien deze verkiezingsuitslag daarom ook als een oproep aan het gemeentebestuur om samen met inwoners aan de slag te gaan met gedragen en uitvoerbare plannen (of beter daden) als het gaat om klimaat, duurzaamheid, wonen en openbare ruimte.
Het is verstandig de VVD rust en tijd te gunnen voor bezinning. Tijd voor een periode zonder VVD in het college. Amersfoort2014 staat klaar om bestuursverantwoordelijkheid te nemen! Het is tijd om het anders te gaan doen. Het is tijd om eerst goede afspraken te maken over de nieuwe bestuurscultuur, te stoppen met de Westelijke Ontsluiting en het nieuwe stadhuis te heroverwegen. Het is ook een kans om met minder wethouders en een heldere portefeuilleverdeling de stad te besturen. Laten we de uitslag van de verkiezingen eens daadwerkelijk omzetten in daden. De stad heeft een daadkrachtig college nodig omdat er een aantal noten te kraken zijn en de financiën op orde gebracht moeten worden.
Een daadkrachtig bestuur met een open oog voor en een open houding richting de tegenmacht en inbreng vanuit de stad. Raadsakkoorden op thema’s en een niet tot in detail dicht getimmerd coalitieakkoord zal de democratische grondslag van besluiten ten goede komen. Een daadkrachtig bestuur zal ook nodig zijn om op de korte termijn acties te ondernemen die effecten van de toenemende energiearmoede tegen gaan. Amersfoort2014 wil hiervoor bij de bron beginnen: mensen helpen hun huis te isoleren en te verduurzamen om het verbruik te reduceren in plaats van een op biomassa gestookt warmtenet.
PvdA
De lage opkomst van 56,4 procent vindt de PvdA zorgelijk, we hopen dat anderen dat met ons delen. En ook dat we er echt alles aan moeten doen om het democratisch recht te mogen en kunnen stemmen prominent op de agenda houden voor de aankomende vier jaar. In die zin zou een gelote burgerraad onderzocht moeten worden. Van experimenteren kun je leren!
De uitslag geeft, wat de PvdA betreft, aan dat er een samenstelling zou moeten komen voor een zo progressief mogelijke signatuur en maximaal beleid ten aanzien van Klimaat/Leefbaarheid, Zorg, Wonen en Cultuur. Er zijn veel thema’s die absoluut geen uitstel of zelfs uitgebreid onderzoek meer kunnen en hoeven te hebben.
Dit zijn tevens de speerpunten voor de PvdA waar de menselijke maat in gezocht moet worden. Opvallend is verder dat er twee nieuwe partijen bijgekomen zijn en er in het rechter spectrum van de politiek minder zetels zitten.
De PvdA pleit voor de verhouding van het raadsakkoord tot de samenleving. Het raadsakkoord is dan een middel voor meer participatieve democratie. Het is het instrument waarmee de raad zich openstelt voor dialoog, input én besluitvorming vanuit de gemeenschap. Het is in het beste geval de lijst met thema’s waarop de gemeente de samenleving gaat vragen om met ideeën en mogelijk ook prioriteiten en besluiten die dan achteraf in de raad kunnen worden vastgesteld een gedeeld raadsakkoord.
Mocht dit niet een gewenst model zijn, staat de PvdA uiteraard open voor andere varianten van een gedeeld raadsakkoord en open college akkoord. Bij de informateur en formateur willen we graag het WAT op tafel leggen van alle partijen, en die ook daadwerkelijk meenemen naar de coalitiebesprekingen. Daar kan dan verder gekeken worden naar de uitvoering, waar heeft het HOE een kans heeft qua uitvoering, kosten en op welke termijn.
Last but not least: laten we voor de formatie vooral verder kijken naar de toekomst met de partijen die de echte wil hebben naar die toekomst te willen kijken en daarin willen investeren. De PvdA draagt graag verantwoordelijkheid.
Partij voor de Dieren
Wat opvalt is dat de kiezer de coalitiepartijen op de vingers heeft getikt, en dat alle coalitiepartijen minder stemmen hebben gekregen dan 4 jaar terug. Het zijn eigenlijk vooral de kleine partijen die meer stemmers hebben getrokken.
De kiezer heeft een voorkeur uitgesproken voor groen en progressief. Partijen met een duidelijke visie op duurzaamheid, natuur, ongelijkheid, lokale vertegenwoordiging en/of dierenrechten. De Partij voor de Dieren vindt het dan ook logisch dat een nieuwe coalitie die kant op gaat. En dat die coalitie de klimaatcrisis en de biodiversiteitscrisis echt gaat aanpakken, en verder kijkt dan korte termijn economische belangen. Het is tijd voor een fundamenteel andere koers. Dat er zoveel mensen niet zijn gaan stemmen zegt ook iets over de noodzaak tot een andere koers, vinden wij: ruim 4 van de 10 stemgerechtigden heeft niet gestemd. Het vertrouwen is laag.
Dus naast nieuwe vormen van het betrekken van inwoners, vragen bewoners met de lage opkomst ook om te investeren in een gezonde, goed werkende democratie. Die bovendien voor mensen van allerlei achtergronden begrijpelijk en toegankelijk is.
Trap niet in de val van het compromis: een coalitie met daarin ook niet-progressieve partijen lijkt comfort te bieden, maar betekent wéér niet het maximale halen uit de mogelijkheden. Het betekent weer verwaterde compromissen en eindeloze trajecten, terwijl de belangrijkste vraagstukken van deze tijd inmiddels schreeuwen om heldere en moedige politieke keuzes. De inwoners van Amersfoort vragen met deze uitslag duidelijk om lef te tonen en beslissingen te nemen in het voordeel van het welzijn van de mensen, de natuur, de dieren en de lokale democratie.
Lijst Noëlle Sanders
Korte duiding van de uitslag: opvallend was dat de lokale partijen meer stemmen hebben gehaald (Amersfoort2014 zelfs 22% meer). PvdA en CU bleven vrijwel gelijk en de zittende partijen verliezen stemmen. De nieuwe partijen haalden 14% van de stemmen wat ons inziens de onvrede aangeeft en vraagt om een andere bestuurscultuur.
We merkten tijdens de contacten die we hadden dat er meer mensen waren die niet meer wilden stemmen. Het vertrouwen van de inwoners in de politiek zal verbeterd moeten worden en het draagvlak voor besluiten moet worden vergroot. Daarom willen wij hard werken aan een nieuwe bestuurscultuur waarin inwoners van Amersfoort meer betrokken worden bij de besluitvorming door o.a. een gelote burgerraad op wijk- en buurtniveau en een onafhankelijke ombudsfunctie.
Voor een aantal onderwerpen is er een brede steun in de raad dus laten we daar snel een raadsakkoord en per gelegenheid een meerderheidscoalitie voor afspreken. Dan hoeven de politieke partijen hun thema’s niet in te leveren bij het ‘meeregeren’ en geeft dit meer duidelijkheid voor de kiezer. We zijn voor meer samenwerking in de raad zodat we efficiënt kunnen vergaderen en de stad goed kunnen besturen. Daar zouden we ook graag meer jonge mensen of expertgroepen bij de besluitvorming willen betrekken.
BPA
Wat de duiding betreft: de vele nieuwe (en bestaande Groen Partijen zoals D66 en GroenLinks) hebben vele mooie “dromen”. Maar bij ieder van die dromen, (vb: water terug in de Stadsring) mist de BPA de financiële paragraaf / onderbouwing!
Amersfoort voor vrijheid
Amersfoort voor Vrijheid heeft met een blanco lijst 1 zetel bemachtigd, een prachtige prestatie! Wij zelf hadden snel het gevoel dat ons geluid erg leefde in de gemeente en de zetel of misschien wel meer een grote kans had. Dat bleek ook gelukkig toen de tussentijdse uitslagen binnenstroomden. We zijn enorm trots en opgelucht dat ons harde werk en dag van de vrijwilligers iets heeft opgeleverd. Wij zijn ontstaan uit een gevoel van wantrouwen naar de huidige politiek en zien dat zelf wij niet genoeg stemmen daarmee kunnen trekken. De opkomst wordt steeds maar lager omdat de burger zich niet vertegenwoordigt voelt. Wij hopen die mensen te bereiken en weer te betrekken.