Ruud Luchtenveld en Isabel Son
Rond 1850 was er ter hoogte van het huidige Rova-complex aan de Nijverheidsweg-Noord een heuse ‘zweminrichting’ in de Eem. Dit zwembad was aangelegd om Amersfoorters voor hun gezondheid in contact te brengen met de frisse buitenlucht, het gezonde water en het zwemmen.
Was het anderhalve eeuw geleden gezond om in de Eem te springen, nu is het water van de Eem geen zwemgebied meer en wordt het zelfs vanwege gezondheidsrisico’s afgeraden. Het water zou te vervuild zijn en daarom niet geschikt.
Op warme dagen treedt de politie op om jongeren op dit gevaar te wijzen. Ook de burgemeesters van Amersfoort en Soest worden niet moe om te herhalen dat de rivier geen goed zwemwater is. Twee rioolwaterzuiveringen, die van Amersfoort en Soest, lozen in de Eem. De waterzuiveringsinstallatie Amersfoort verwijdert ruim 97% van het vuil uit het water, alvorens op de Eem te lozen. Maar uiteindelijk bevat het water van de Eem toch nog te veel bacteriën, waardoor het risico op ziekten aanwezig blijft. Ook is het zwemmen in de Eem gevaarlijk door de aanwezigheid van veel beroepsvaart. En daar komt dan nog bij dat de oevers van de Eem niet zijn ingericht om gemakkelijk in of uit het water te komen.
Maar dit alles houdt de jeugd van Amersfoort niet tegen! Als in het voorjaar het Bosbad nog niet open is, is de enige optie om buiten te zwemmen het Henschotermeer in Woudenberg. Daarom trekken jongeren in groten getale naar de Eem. Bij mooi weer is voor veel gezinnen in de stad ‘Ik ga naar de Eem’ een vaste uitdrukking geworden. Ook voor andere leeftijden heeft zwemmen in de Eem een grote aantrekkingskracht. Zo organiseert roeivereniging Hemus het jaarlijkse ‘winterzwemmen’ voor leden en andere zwementhousiastelingen.
En hoe kan het ook anders! Water heeft een enorme aantrekkingskracht op ons allemaal. Zeker als de zon schijnt.
Water is altijd in beweging, net als de bewoners van de stad. Water heeft een magische aantrekkingskracht op ons allemaal. Maar waarom zouden we alleen naar het water moeten kijken? Als we onze stad moeten inrichten om er meer mensen te laten wonen, dan moeten we ook een plan maken om deze mensen te laten leven, recreëren en ontspannen. En dat kan aan en in het water van onze eigen Eem.
Wat zou het goed zijn om te verkennen of het weer mogelijk zou zijn om, net als meer dan 150 jaar geleden, een openluchtzwembad in de Eem aan te leggen. Zeker nu we door de klimaatverandering steeds vaker langere, warmere zomers krijgen. Er zullen dan te weinig waterrecreatieplekken in de buurt zijn om de groeiende bevolking van Amersfoort te kunnen bedienen.
Er zijn verschillende plekken waar je je een openluchtzwembad in de Eem zou kunnen voorstellen, dichter bij de stad of verderop in de Eemvallei: bij de Koppelpoort, de Grote Melm of ergens daartussenin. En het hoeft zeker niet bij een zwemlocatie te blijven. ‘More’ is hier veel beter. Er zijn al veel voorbeelden in Nederland en andere landen, waar dergelijke natuurzwembaden in de rivier bij de stad of zelfs in de stad zijn aangelegd. We zouden ons eigen ‘Eembad’ in Amersfoort kunnen hebben, een bad met badhokjes, een steigertje om naar het water te lopen en een stevige plank om vanaf te duiken. Het enige wat nog nodig is, is dat er een begin wordt gemaakt om het water in de Eem wel zwemveilig te maken. Geen reiniging tot 97%, maar hoger, zodat het water in de Eem het predicaat ‘zwemveilig’ kan krijgen. Toekomstmuziek? Waar een wil is, is een zwembad!