Interne documenten van het ministerie van Defensie en het Rijksvastgoedbedrijf wijken op sommige punten af van hetgeen het College aan de Amersfoortse raad heeft verteld. De oppositie wil opheldering.
Eerder dit jaar was er gesteggel over ‘Bernhardkazerne-gate’. Wil Defensie een tweede ingang aan de Utrechtseweg en wordt die heropend? Ja, zei Actiegroep Groen in Amersfoort (GiA). Nee, zei de gemeente. Verplaatsing van de hoofdingang zou van invloed zijn op de aanleg van de Westelijke Ontsluiting.
Foto: hoofdingang Bernhardkazerne
Om meer duidelijkheid te krijgen vroeg De Stadsbron met een beroep op de Wet openbaarheid bestuur documenten over de Bernhardkazerne op bij zowel het ministerie van Defensie als het Rijksvastgoedbedrijf. Omwille van de leesbaarheid spreken we hierna over Defensie.
De honderden documenten werden op verzoek van De Stadsbron ook bekeken door GiA en de oppositiepartijen. De bevindingen in drie hoofdstukken.
Hoofdstuk 1 Veiligheid
Uit de vrijgegeven documenten blijkt dat de gemeente en Defensie stevige discussiëren over de veiligheid van de ontsluiting van de Bernhardkazerne op het kruispunt Barchman Wuytierslaan/Daam Fockemalaan. Vanaf december 2015 is er onenigheid tussen beide partijen. De gemeente vindt de kruising veilig genoeg, Defensie vindt dat er onvoldoende ruimte en zicht is in een situatie waar (schoolgaande) fietsers en zwaar verkeer van Defensie samenkomen. Deze onenigheid was niet bij de raad bekend.
Een deel van de kritiek van Defensie spitst zich toe op de stroom fietsers die van de nog aan te leggen fietsbrug komt. Over de veiligheid van deze brug, inclusief de aansluiting op de kruising, stellen omwonenden, belangengroepen voor minder validen en architect Syb van Breda al enige tijd vragen. Ook dringen zij aan op nader onderzoek.
Dat een belangrijke partij als Defensie ook vraagtekens stelt bij de gekozen oplossing, is voor deze discussie van groot belang. Vooral omdat de gemeente steevast ontkent dat er een probleem is, zo blijkt uit de beantwoording van schriftelijke vragen van het CDA, Lijst Molenkamp en Amersfoort2014.
Foto: militair voertuig verlaat de hoofdingang Bernhardkazerne
In september 2019 loopt het geschil tussen Defensie en de gemeente verder op. Op 9 september besluiten beide partijen in een overleg tot het maken van twee veiligheidsrapporten. RoyalHaskoningDHV maakt er een voor de gemeente, DTV Consultants voor Defensie. Beide rapporten stellen vast dat er problemen zijn en komen met aanbevelingen. Wat met de aanbevelingen uit beide rapporten is gedaan, is nooit verteld aan de raad. Op 28 januari 2020 zegt wethouder Buijtelaar Jan de van der Schueren (CDA) toe dat het College de rapporten zal doorsturen als ze klaar zijn. Dat is nooit gebeurd, terwijl het eerste rapport, dat van de gemeente, al op 25 november klaar was.
De twee rapporten reppen ook over de veiligheid van de fietsbrug. Ook daar heeft het College tot nu toe niets over verteld aan de raad.
Op 26 mei 2020 antwoordt het College op vragen van raadslid Rob Molenkamp (Lijst Molenkamp) dat de resultaten van beide onderzoeken binnenkort met de raad zullen worden gedeeld. Op dat moment is het veiligheidsonderzoek van de gemeente al zes en dat van Defensie al vijf maanden klaar.
Op 29 juni vraagt Ben Stoelinga (Amersfoort2014) het College of er behalve kritische opmerkingen van het architectenbureau Syb van Breda nog meer opmerkingen over de veiligheid van de fietsbrug zijn binnengekomen. In zijn antwoord verzwijgt het College de opmerkingen van het veiligheidsonderzoek van Defensie.
Hoofdstuk 2 Nieuwe overeenkomst
In december 2014 sloten gemeente en Defensie een overeenkomst over de aan te leggen rondweg. Op 26 mei 2020 omschreef het College deze overeenkomst nog als ‘bindend’.
Uit de stukken blijkt dat niet het geval. Defensie wil de hoofdingang in noordelijke richting verplaatsen. Dat vraagt om een nieuwe overeenkomst. Dat blijkt al op 6 februari 2020 door de gemeente te zijn besproken met Defensie.
Dan is er het gedoe rond een geluidsscherm. Het College verwacht dat een dergelijk kostbaar scherm niet meer nodig is als Defensie de toegangspoort verplaatst. In een raadsbrief van 9 juni 2020 stelt het College dat met het schrappen van het geluidsscherm (samen met andere maatregelen) het plafondbedrag voor de rondweg kan worden verhoogd.
Maar uit de documenten blijkt dat het helemaal niet duidelijk is of dat scherm wel kan vervallen. Defensie wil eerst een nieuw geluidsonderzoek. Het Rijksvastgoedbedrijf wil dat pas uitvoeren als Defensie definitief besluit de hoofdpoort te verplaatsen. Kortom: alles is onzeker.
In juni 2019 wordt afgesproken dat de aannemer niet aan de slag mag voordat Defensie toestemming geeft voor werkzaamheden op delen van de rondweg waar Defensie mee te maken heeft.
Met andere woorden: Defensie heeft vetorecht. Of dit financiële gevolgen heeft voor de aanleg van de weg en zo ja, welke gevolgen, is onduidelijk.
Hoofdstuk 3 Tweede ingang
En dan is er tot slot de beruchte tweede ingang. Wilde Defensie die nu wel of niet? In februari 2019 deelde het College mee dat Defensie niet wilde meewerken aan een ingang aan de Utrechtseweg. Maar uit de vrijgegeven documenten blijkt dat Defensie dat wel wilde. Tot tweemaal toe verzocht Defensie de gemeente om die opmerking te corrigeren. Het College heeft dat niet gedaan.
Op 20 maart 2020 ontving raadslid Rob Molenkamp een overzicht van alle gesprekken tussen wethouder Buijtelaar en Defensie in de periode januari 2018 t/m januari 2020. In het overzicht ontbreken twee gesprekken.
Zo was het Molenkamp al eerder opgevallen dat Buijtelaar een gesprek van 25 november 2019 niet had gemeld. In antwoord op Molenkamps vragen, schreef de wethouder dat hij dat gesprek niet had gemeld omdat het ging om een kennismakingsgesprek waarbij andere onderwerpen aan de orde waren gekomen.
Is het weer openen van de tweede ingang aan de Utrechtseweg niet aan de orde gekomen?, wilde Molenkamp weten. Nee, antwoordde Buijtelaar. Dit antwoord staat haaks op een mail van 22 november van Defensie aan een onbekende andere (naam is in het document weggelakt). Letterlijk staat hier: ‘Komende maandag heb ik een gesprek met de wethouder die kennis wil maken en ook mijn punt wil bespreken van het negatieve beeld van Defensie in een verslag van de gemeente. Daarnaast wil ik de 2de hoofdpoort bespreken en de ontwikkelingen op de kazerne.’
Foto: militaire voertuigen vertrekken uit Bernhardkazerne
Bij een wel door Buijtelaar opgegeven gesprek van 24 juni 2019 staat dat er niet is gesproken over de ingang aan de Utrechtseweg. Maar uit de notulen van dat gesprek blijkt zonneklaar dat daar wel over gesproken is. Er staat: ‘Huidige hoofdentree moet naar de zuidzijde verplaatst worden (naar Utrechtseweg). Daarvoor wordt nu een strategisch vastgoedplan uitgewerkt. Huidige hoofdentree wordt dan secundaire entree voor personenauto’s en voetgangers.’
Inmiddels staat vast dat de Bernhardkazerne definitief geen tweede toegangspoort krijgt, zo meldde het AD op 31 augustus. Maar uit de documenten blijkt dat daar in het verleden wel degelijk over gesproken is.
Oppositie
Rob Molenkamp ziet in de vrijgegeven documenten het zoveelste bewijs dat het College wat betreft de rondweg zaken ‘verzwijgt, verdoezelt en bewust onwaarheden verkondigt.’ Het beeld dat volgens hem uit de vrijgegeven documenten opdoemt, is dat van een ‘wethouder die structureel alles in het werk stelt om "zijn" rondweg er doorgedrukt te krijgen.’ Dit alles maakt volgens hem wethouder Buijtelaar ‘onbetrouwbaar en ongeloofwaardig.’
Molenkamp gaat via de griffie alle verbale en schriftelijke uitspraken van de wethouder met betrekking tot de hoofdingang van Defensie opvragen.
Het heetste hangijzer in de nieuwe stukken is volgens Menno Fousert (Amersfoort2014) het gegeven dat de gemeente heeft gezegd dat Defensie geen ingang aan de Utrechtseweg wil. ‘Uit de stukken blijkt onomstotelijk dat Defensie dat wel wilde. De raad is op dit onderwerp met voorbedachte rade voorgelogen en dat neem ik zeer ernstig op.’
Fousert vindt het onwenselijk dat Defensie een vetorecht heeft: ‘Met een go/no go komt het risico geheel bij de gemeente te liggen. Dit zou kunnen leiden tot vertragingen tijdens de bouw.’
Jan de van der Schueren (CDA) heeft de nieuwe documenten nog niet volledig kunnen bestuderen, maar hij is wel ‘heel narrig’ dat De Stadsbron via een beroep op de Wob documenten heeft gekregen waar hij en zijn collega Rob Molenkamp al langer om vragen. Hij doelt op de veiligheidsonderzoeken die Defensie en de gemeente hebben laten doen naar de fietsbrug en de aansluiting op de BW- en DF-laan: ‘De raad heeft al twee keer om die onderzoeken gevraagd en we hebben ze nog steeds niet!’.
De CDA’er wil nu weten wat de conclusies en de aanbevelingen van beide onderzoeken zijn. ‘En als die elkaar tegenspreken, wat dan?’
Reactie wethouder
Een dag voor publicatie stuurde De Stadsbron het hier bovenstaande verhaal naar wethouder Hans Buijtelaar met het verzoek om binnen 24 uur te reageren. Zijn reactie volgt hier integraal:
'Bedankt voor de mogelijkheid tot wederhoor, ook namens het projectteam en de wethouder. Zoals je in de intro aangeeft heb je interne documenten van het ministerie van Defensie en het Rijksvastgoedbedrijf naast de uitingen van het college van B&W gelegd. Het is voor ons niet mogelijk om in te gaan op veronderstelde verschillen, laat staan om die te verklaren, omdat wij geen inzicht hebben in de stukken van het ministerie van Defensie en het Rijksvastgoedbedrijf. Waar leden van de raad vragen hebben over het handelen van het college, is het college natuurlijk altijd bereid om die binnen de politieke arena te beantwoorden.'
Na publicatie van dit stuk kwam het College van B&W vrijdag laat met een uitgebreidere reactie in een brief aan de gemeenteraad. Lees deze brief hier:
Collegebericht