Overbelasting
In een groot aantal Nederlandse Natura 2000-gebieden is op dit moment sprake van een forse overbelasting met stikstof. Hierdoor is de kwaliteit van de natuur in veel gebieden slecht. Dit wordt officieel een 'ongunstige staat van instandhouding' genoemd. Het is daarom belangrijk dat precies bepaald wordt hoeveel stikstofdepositie er terecht komt in de natuur. De Raad van State heeft uitspraak gedaan in een specifieke kwestie, die echter grote gevolgen heeft voor het hele land en dus ook voor bouwprojecten in Amersfoort.
Natura 2000-gebieden
De uitspraak van de Raad van State is bedoeld om de natuur beter te beschermen. Je zou denken dat alle natuurgebieden beter beschermd gaan worden, dat is echter niet direct het geval. In principe wordt gekeken naar zogenaamde Natura 2000-gebieden. Dat is een netwerk van gebieden die speciaal zijn aangewezen onder de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. Dat zijn Europese richtlijnen om gebieden beter te beschermen en de biodiversiteit te verbeteren.
Door heel Nederland zijn dergelijke gebieden aangewezen. Voor Amersfoort zijn van toepassing twee Natura 2000-gebieden, namelijk de Veluwe en de Oostelijke Vechtplassen, beide op ongeveer 12 km van de gemeentegrens.
Foto: De Oostelijke Vechtplassen, bron Provincie Utrecht
De dichterbij gelegen polder Arkemheen staat ook als een Natura 2000-gebied genoteerd. De polder valt onder de Vogelrichtlijn, omdat het een belangrijk rust- en foerageergebied is voor weidevogels als de kleine en wilde zwaan en bijvoorbeeld de grutto. Maar blijkbaar is in dit gebied geen sprake van een overbelasting van stikstof.
(bron: https://www.natura2000.nl/gebieden/gelderland/arkemheen)
De gemeente gaat er daarom vanuit dat in verband met de recente uitspraak over de stikstofproblematiek alleen gekeken hoeft te worden naar de Oostelijke Vechtplassen en de Veluwe.
Natura 2000 gebieden bij Amersfoort
Uitspraak Raad van State
Een uitspraak van de Raad van State uitleggen is meestal een ingewikkelde zaak. Nu valt het eigenlijk wel mee. De overheden, Rijk, provincie en gemeente, gingen uit van een algemene bouwvrijstelling voor stikstofberekeningen, dat was zelfs wettelijk vastgelegd. De Raad van State heeft een toetsing gedaan aan de Europese richtlijnen en geoordeeld dat dit niet mag. Een ander onderdeel van de uitspraak betreft de manier van de berekenen van de stikstofuitstoot. Bij de berekeningen ging men uit van de gebruiksfase, dus wanneer een bouwproject volledig klaar is. De Raad van State heeft geoordeeld dat dit niet juist is. Bij een bouwproject moet ook de stikstofuitstoot berekend worden tijdens de bouwfase.
Dit heeft uiteraard gevolgen voor de hoeveelheid uitstoot en zal er voor plannen opnieuw gerekend moeten worden.
Gevolgen voor Amersfoort
In Amersfoort hanteerde men, op basis van berekeningen, een algemene vrijstelling voor bouwprojecten tot 240 woningen. Dat mag nu dus niet meer.
Onherroepelijke bestemmingsplannen zijn in principe veilig, maar zullen bij de uitvoeringsvergunningen wel opnieuw getoetst moeten worden. Het kan dan blijken, dat er alsnog teveel stikstof wordt uitgestoten. Dat kan leiden tot handhaving door de provincie. Het kan zelfs betekenen dat er misschien nieuwe bezwaar- en beroepsprocedures komen. Het levert in ieder geval in een aantal situaties vertraging op. Het college heeft een bureau opdracht gegeven om hernieuwde berekeningen uit te voeren. Waarschijnlijk is begin volgend jaar meer duidelijkheid.
Welke projecten lopen vertraging op?
De gemeenteraad heeft, voor zover mij bekend, geen (schriftelijke) vragen gesteld over deze kwestie. Het gaat wel om grote belangen, denk bijvoorbeeld aan de grootschalige woningbouwprojecten. Ik zou mij kunnen voorstellen dat de gemeenteraad om een lijst zou kunnen vragen van projecten die mogelijk op korte termijn risico lopen. Dat kunnen projecten die in voorbereiding zijn en nog opgesteld waren op basis van de algemene bouwvrijstelling. Zoals gezegd, Amersfoort hanteerde een grens tot 240 woningen. Op de gemeentelijke website zou zo’n overzichtskaart te vinden moeten zijn, maar helaas werkt die website op dit onderdeel niet goed. Een voorbeeld van zo’n project is de zwembadlocatie in Liendert. Daarvoor is een bestemmingsplan in voorbereiding. Er komen daar ongeveer 120 woningen. Dat plan zal zijn opgesteld onder de in Amersfoort gehanteerde bouwvrijstelling van 240 woningen. Daar heeft dus geen specifieke stikstofberekening plaatsgevonden. En er is al helemaal geen rekening gehouden met de bouwfase. Daarvoor zullen nieuwe berekeningen moeten worden gemaakt. Voor omwonenden en belanghebbenden zaak om dit in de gaten te houden. Er zullen ongetwijfeld meer van dit soort projecten zijn. Het lijkt mij dat de gemeenteraad daar meer inzicht in moet hebben en daarvoor zelf actief aan de bel trekt.