De gemeente Amersfoort heeft in 2018 met aanbieders van huishoudelijke hulp contracten afgesloten. Op 31 december 2022 lopen de huidige contracten af en begint er een nieuwe contractperiode. Aan de raadsleden werd gevraagd wat zij vinden van de nieuwe uitgangspunten voor een aanbesteding. In het kort zijn de belangrijkste nieuwe uitgangspunten: minder uren afnemen voor een hoger tarief. Wel blijft er gewerkt worden met een resultaatverplichting voor de aanbieders van huishoudelijke hulp. Tot nu toe werd uitgegaan van gemiddeld 2,5 uur per week en dat wordt nu 2,1 uur per week. Het tarief daarvoor was 28,08 euro en dat wordt 32 euro per uur. Daarbij moet worden uitgegaan van een minimumloon van veertien euro voor de huishoudelijke hulp zelf.
Het tarief voor de zorgaanbieders moet dus omhoog, en daarom moet het aantal uren omlaag om het budget enigszins beheersbaar te houden. Het tekort op het budget voor huishoudelijke hulp blijft daarmee nog steeds 1,2 miljoen euro per jaar. Voor 2023 is dat incidenteel opgelost, maar een structurele oplossing voor de jaren daarna moet nog gevonden worden. En juist dát aspect was de adder onder het gras.
Bron foto: Gemeente Amersfoort Onderzoek en statistiek
Tijdens de vergadering werd duidelijk dat er de afgelopen jaren veel minder uren huishoudelijk hulp waren geleverd. Dat heeft met het systeem te maken. Zorgaanbieders werken resultaatgericht. Er zijn normen om het huis schoon en leefbaar te houden. Hoe dat wordt gedaan is aan de zorgaanbieders zelf. Zij moeten zorgen dat het werk binnen het budget uitgevoerd wordt. Om dat voor de kosten beheersbaar te houden, wordt door de zorgaanbieders gestuurd op het aantal geleverde uren. De gemeente heeft een aantal zorgaanbieders gevraagd hoeveel uren zij de afgelopen jaren feitelijk had ingezet. En uit de gekregen informatie bleek dat dit veel minder was dan de afgesproken 2,5 uur per week gemiddeld. De zorgaanbieders gaven aan gemiddeld twee uur per week nodig te hebben gehad.
Verbijstering alom
De politieke partijen waren verbijsterd. Is er wel geleverd wat afgesproken was? De woordvoerders bleven zoeken naar het juiste antwoord. Dat het tarief te laag was, dat was voor iedereen duidelijk. De PvdA vroeg om het minimum uurloon op 14 euro te zetten. Daarvoor kun je dan geen 2,5 uur inkopen. Dat is ook duidelijk. Maar als je budget gebaseerd is op 2,5 uur per week en je krijgt gemiddeld 2 uur per week geleverd, heb je dan wel gekregen wat je hebt afgesproken? Van links tot rechts, de partijen vonden het op zijn zachtst gezegd wel heel vreemd.
Wethouder Menno Tigelaar vond het juist geen probleem. Er wordt afgerekend op het resultaat. De cliënt krijgt hulp op basis van een vooraf afgesproken ondersteuningsplan. Wijkteams stellen dat samen met de cliënt op en maken vervolgens daarover afspraken met de zorgaanbieders. En binnen de normen blijft het huis schoon en leefbaar. En als zorgaanbieders zélf zeggen minder uren nodig te hebben, dan kun je daar vanuit gaan. De cliënt staat centraal en er komen weinig klachten binnen. De cliënt gaat er dus niet op achteruit. En de huishoudelijke zorg kan worden ingekocht zonder dat het nog meer kost. Wethouder Tigelaar gaf ook een winstwaarschuwing. “Als u vast wilt houden aan de huidige urenafname, dan kost dat 1,4 miljoen extra. En we komen al 1,2 miljoen tekort”.
Het ontlokte raadslid Bram Leeuwenkamp (GroenLinks) de opmerking: “Willen we als Amersfoort niet voor een dubbeltje op de eerste rang zitten?”
Resultaatgericht werken
Niemand wil terug naar een situatie van taakgericht werken, dat is met de stopwatch bijhouden hoeveel tijd er is voor bepaalde taken. Daarom is er vanaf 2018 al afgesproken om resultaatgericht aan te besteden. Zorgaanbieders krijgen budget op basis van aantal uren maal tarief. Vervolgens leveren zij de gevraagde huishoudelijke op basis van een normenkader. De resultaatverplichting is dat er een schoon en leefbaar huis opgeleverd wordt.
De Christen Unie heeft vorig jaar zelf een uitgebreid onderzoek gedaan naar de huishoudelijke hulp in Amersfoort. De reden was dat men zich wilde voorbereiden op de komende nieuwe aanbesteding én omdat men zich afvroeg of er verantwoord te bezuinigen was. Opmerkelijk genoeg was één van die conclusies van dat rapport om de tarieven én het aantal uren niet te verlagen. Dat nu de eigen wethouder komt met het voorstel om de tarieven te verhogen, maar wél het aantal uren te verlagen, lag dus erg gevoelig.
Dat bleek ook uit de feitelijke vragen die vooraf gesteld waren door Hanske Mulder-van Maanen (CU). Zij wilde een verklaring over het verminderen van het aantal uren, mede n.a.v. eigen gehouden onderzoek. (zie https://amersfoort.notubiz.nl/document/11439791/1)
Het antwoord was simpel. De gemeente heeft de zorgaanbieders gevraagd naar het aantal werkelijke uren en daaruit bleek dat er minder uren waren besteed én dat de kwaliteit daaronder niet heeft geleden. Deze verdedigingslijn werd gedurende de gehele vergadering gehandhaafd. Voor de raadsleden was er geen doorkomen aan.
Kwaliteit van de huishoudelijke hulp
Er zijn nauwelijks klachten zegt de gemeente. Het is ook de vraag of cliënten echt klachten zullen indienen over de geleverde hulp. Er is per slot van rekening wel een afhankelijke positie. Het is ook de vraag of er klachten komen van de huishoudelijke hulpverleners. Zij staan ook onder druk. Zij moeten wel de kwaliteit leveren volgens de geldende normen, maar krijgen daarvoor steeds minder uren. En ook zij hebben een afhankelijke positie. Kortom, kan de kwaliteit wel gehandhaafd blijven? De politieke vervolgdiscussie speelde zich vooral af rond deze vraag.
De raadsleden bleven worstelen met het vraagstuk, maar kregen geen voet tussen de deur. Er is geen probleem met de kwaliteit, bleef de wethouder herhalen en met dit voorstel loopt het financiële tekort niet op. Voor de raadsleden bleef uiteindelijk weinig over dan te herhalen dat de kwaliteit gewaarborgd moet blijven. De wethouder kon, met een toezegging dat er ‘gemonitord’ zal worden, doorgaan met het voorbereiden van de komende aanbesteding. Dit moet voor de komende zomer gebeuren. De kans dat Tigelaar dan nog wethouder is, ligt niet in de lijn van de verwachtingen. Zijn partij doet niet mee aan de onderhandelingen.
Coalitieonderhandelingen
Bij de coalitieonderhandelingen zal vast gekeken worden naar het budget voor het sociaal domein. Voor het budget huishoudelijke hulp blijft het tekort 1,2 miljoen dat structureel moet worden opgelost. De discussie werd wellicht daarom ook niet tot het uiterste gevoerd.
De onderhandelende partijen hebben besloten dilemma’s die zij ervaren tijdens de onderhandelingen te bespreken met de stad. Er zijn daarvoor meerdere gesprekken gepland. Op 21 mei staat Sociaal domein, jeugdzorg, onderwijs en arbeidsmarkt op de agenda. Aanmelden om in te spreken bij deze gesprekken kan via https://www.metamersfoort.nl/Beheer/Formulierenmodule/2211127.aspx?t=Aanmelden-voor-gesprek-met-de-onderhandelende-partijen.