Diverse raadsfracties willen meer duidelijkheid over de werkwijze van het Warmtebedrijf Amersfoort. Ze reageren op recente berichtgeving hierover op De Stadsbron. Daaruit blijkt dat grote investeerders er warmpjes bij zitten door belangen in het bedrijf en er op het 'groene' karakter van de warmtewinning het nodige valt af te dingen.
Amersfoort wil aardgasvrij en CO2-neutraal worden. In deze overgang speelt het warmtenet een belangrijke rol. Het Warmtebedrijf Amersfoort rolt dit wijk voor wijk uit en probeert zoveel mogelijk inwoners te verleiden om zich aan te sluiten. Onderzoeksjournalist Marc van der Woude onderzocht welke belangen hier spelen en hoe slim en groen het echt is. De warmte wordt betrokken van zusterbedrijf Eemwarmte dat drie biomassacentrales opereert. Aan de Oliemolenhof, op De Hoef en de centrale op De Isselt die nog in ontwikkeling is. Deze centrales (gaan) draaien op de verbranding van houtsnippers en -pellets.
Over het duurzame aspect van biomassa is de afgelopen jaren veel te doen geweest. Er komt net als bij kolencentrales CO2 bij vrij, er wordt resthout onttrokken aan de natuur en de herkomst is vaak ook onduidelijk. Hoewel de gemeenteraad had besloten om geen nieuwe biomassacentrales meer toe te staan, waren de vergunningen voor de nieuwe centrales al verstrekt.
Biomassa is wat betreft fractievoorzitter Dillian Hos van coalitiepartij GroenLinks een brandstof die zo snel mogelijk eindig is. "Wij zijn geen voorstander van het gebruik van biomassa." Als het toch gebruikt wordt dan moet het wat GroenLinks betreft om snoeiafval gaan. Journalist Marc van der Woude betoogt dat gezien de hoeveelheid centrales in Nederland en het beperkte ‘lokale’ snoeiafval dit simpelweg onmogelijk is.
Onbegrijpelijk
Oppositiepartij VVD zegt het onbegrijpelijk te vinden dat Amersfoort het stoken van hout bij mensen thuis wil ontmoedigen maar dat er wel biomassa, waaronder hout, mag worden verbrand. De raad heeft in 2022 een besluit genomen over strengere regels rond houtstook. Als de Omgevingswet in werking treedt, mag er alleen hout gestookt worden bij code blauw van de stookwijzer. De gemeente kan dan daarop handhaven. Het kan zijn dat inwoners in 2024 de houtkachel minder vaak aan mogen doen.
"Biomassa moet ontmoedigd worden. Dit vindt niet alleen de VVD maar het staat zelfs in het coalitieakkoord", zegt raadslid Joyce Huurman. Ze wijst er ook op dat de Partij voor de Dieren, nu coalitiepartner in Amersfoort, in 2020 een landelijk meldpunt overlast Biomassacentrales heeft gelanceerd.
Overlast
Een ander punt van zorg dat uit het onderzoek van Marc van der Woude naar voren komt is de uitstoot van de centrales. Bij de verbranding komt fijnstof, stikstof, zwaveldioxide en ammoniak vrij. Soms zijn er ook storingen of wordt er te nat hout verbrand, met als gevolg stankoverlast. Wethouder Astrid Janssen van energietransitie zegt dat de gemeente hier goed naar kijkt. "Hoewel in onze stad centrales niet in woonwijken staan, is overlast een punt van aandacht voor ons. Als het gaat om de wijk Schothorst hebben we in de overeenkomst met het Warmtebedrijf over energie-eisen en daarmee het voorkomen van overlast afspraken gemaakt."
Oppositiepartij Amersfoort2014 wil hierover meer duidelijkheid van het stadsbestuur. Fractievoorzitter Menno Fousert: "Wat wisten zij hiervan, wat zijn de afspraken en hoe gaat er gehandhaafd worden ten aanzien van de luchtkwaliteit? Het mag niet zo zijn dat deze biomassacentrales die wij toch al niet wilden ook nog eens een ziekmakende lucht in de omgeving verspreiden."
Vinger in de pap
Achter het Warmtebedrijf Amersfoort gaan veel verschillende belangen schuil waarover het bedrijf nauwelijks transparant communiceert. Ook is de onderneming nu een monopolist. De gemeente Amersfoort onderzoekt of het mogelijk is om als gemeente een vinger in de pap te hebben. GroenLinks vindt dat van groot belang. Dillian Hos: "Je huis kunnen verwarmen is een belangrijke levensbehoefte en hoe meer regie de overheid daarop heeft hoe beter. Een belang van de gemeente in het warmtebedrijf leidt ons inziens eerder tot meer transparantie."
Joyce Huurman is sceptisch over de mogelijkheden. "Het Warmtebedrijf heeft veel investeerders die graag rendement zien op hun investeringen. De gemeente wil dat ook zien maar dan in de vorm van goedkopere energie. Het lijkt de VVD een zeer ingewikkelde constructie want een winstbelang versus een collectief belang bijt elkaar."
Demissionair minister Rob Jetten wil in de nieuwe Wet collectieve warmte (Wcw) de publieke belangen bij collectieve warmtelevering optimaal zeker stellen, waaronder de betaalbaarheid, betrouwbaarheid en duurzaamheid. Hij vindt het niet wenselijk dat een warmtenet in handen is van een monopolist.
Belangen inwoners
"Zodra de warmtewet er is, is een regierol voor de gemeente verdergaand mogelijk", aldus wethouder Janssen. "We verkennen hoe we onze positie in de markt voor warmtelevering kunnen vormgegeven om zo direct invloed te hebben. We vinden het belangrijk dat de gemeente de belangen van inwoners in de warmtetransitie kan behartigen."
Naast Ede en Amersfoort zijn er warmtebedrijven opgericht in Veenendaal, Scherpenzeel, Apeldoorn, Almere, Haarlemmermeer en Oss. Er zijn ontwikkelingstrajecten in Wageningen, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Deventer, Zwolle en Nijmegen. Hier wordt actief gelobbyd in de politiek om warmtenetten aan te mogen leggen.