Burgerparticipatie houdt iets ongemakkelijks
Participatie. Inspraak van de burger. Hoe verloopt dat? Wie een paar jaar de politiek volgt, krijgt wel een vermoeden.
De gemeente heeft een plan. Daar wordt een projectontwikkelaar bij gehaald. Die haalt er een architect bij die een presentatie maakt in 3D. Daarna wordt er een bewonersbijeenkomst georganiseerd, want dat hoort zo. De bewoners mogen wat zeggen, of ze schrijven iets op een papiertje dat aan de muur wordt geplakt. Of ze reageren met hun smartphone, waarna de meest gebruikte termen op een scherm verschijnen. Stof genoeg voor een onderhoudend uurtje. Allicht zal een deel van de wensen overeenkomen met wat de gemeente en de projectontwikkelaar al van plan waren. Dan kan het college zeggen: kijk, we doen wat de burger wil.
De laatste tijd schijnen ze op het stadhuis niet meer te doen aan ‘Achterwerk in de kast’. Ik woonde ooit een bijeenkomst bij die hiermee jolig werd afgesloten. De gespreksleidster veranderde in een soort kleuterjuf, en agossie: de gewone man mocht wat bazelen in die poppenkast. De genodigden keken met een getergde blik van: ‘Nee, niet wéér!’
Burgerparticipatie - het houdt iets ongemakkelijks. In ieder geval voor de locatiedirecteur van ’t Hooghe Landt college, die van een medewerker moest horen dat er op een steenworp afstand iets groots te gebeuren stond. Naast haar school zou een woontoren worden neergezet. Kort daarna kwam de onthutste directeur inspreken in de raadszaal. Een paar maanden later ging de raad akkoord, hoewel de oppositie morde over de rammelende participatie. Rob Molenkamp (ex-SP, nu Lijst Molenkamp) vond de gang van zaken ‘onbegrijpelijk’.
Of denk aan bewoners van Vathorst, die járenlang was voorgehouden dat het groene landschap aan de overzijde van de Laak groen zou blijven. Opeens kwam een plan uit de hoge hoed van de gemeente: nee, het wordt niet groen maar blauw. Er komt namelijk een zonneveld.
Gemopper over participatie lijkt het domein van linkse, de reguliere politiek wantrouwende rebellen zoals Molenkamp. Maar het gemopper komt ook uit de andere kant van het politieke spectrum. Neem grijze eminentie Ruud Luchtenveld. VVD’er, voormalig wethouder - hij draaide maar liefst drie termijnen mee in Amersfoort - en tevens gewezen Staten- en Kamerlid.
Hij schrijft enkele frustraties van zich af op de site van de Stichting Vrienden van de Eemhaven (SvE). Luchtenveld is voorzitter van deze stichting. De tirade werd genoteerd vóórdat op 18 februari een voorstel tot subsidiëring van de SvE en de Stichting Siesta (Stichting Industrieel Erfgoed in de Stad Amersfoort) werd weggestemd. Zijn ergernis is er niet minder om.
Ruud Luchtenveld en Els van Veggel, beiden oud-wethouders van de VVD, presenteerden op 4 februari namens de Stichting Vrienden van de Eemhaven een
‘Beeldkwaliteitsschets’ aan de gemeenteraad. Foto: SvE
De SvE vond tot dusverre onvoldoende gehoor als gevolg van vooroordelen in politieke kringen. Een ervan: burgers zouden beschikken over onvoldoende financieel inzicht. Daar denkt Luchtenveld anders over. ,,Burgers en belanghebbenden blijken […] vaak over enorm veel (verborgen) creativiteit en deskundigheid te beschikken, zeker als het hun eigen leefomgeving betreft.’’
Te vaak ziet hij dat door de gemeente aangetrokken deskundigen ‘met hand en tand hun eigen, binnenskamers gemaakte ontwerp verdedigen als de enige passende en doordachte invulling van het plangebied’. Te vaak ook zou de SvE worden geconfronteerd met reeds ver gevorderde plannen, waarbij dreigende vertraging als argument wordt gebruikt om daar toch vooral zo min mogelijk aan te veranderen.
Arrogant clubje
De subsidiëring van de SvE en Siesta is vooralsnog van tafel. In de raadszaal betoogden tegenstanders dat er wel meer partijen zijn die iets zouden mogen zeggen over de herontwikkeling van de Eemhaven. Daarbij werd de SvE bijna gereduceerd tot een arrogant clubje dat maar eens een toontje lager moest zingen.
Al eerder werd opgemerkt dat al die burgerinitiatieven zich vooral roeren als er grootschalige bouwplannen in aantocht zijn. De stichting hecht erg aan het groen, maar die woningen moeten toch érgens komen?
Molenkamp merkte op in de wandelgangen dat de burger niet tegen woningbouw is. Het bouwen moet alleen niet geschieden onder het motto ‘snel en veel’, terwijl omwonenden daar nauwelijks in worden gekend.
Menno Fousert (Amersfoort2014) bleef pleiten voor deze burgerinitiatieven. Hij herinnerde de raad aan enkele ‘indrukwekkende presentaties’, tot stand gekomen dankzij samenwerking van de SvE met architecten. De stichtingen hadden goed werk verricht bij het ontstaan van De Nieuwe Stad, een bedrijventerrein aan de Eem waar industrieel erfgoed in ere wordt gehouden. Om nog maar te zwijgen van de enorme Wagenwerkplaats, die zonder inmenging van Siesta nooit zo’n gigantische herontwikkeling had ondergaan. Een heilzame herontwikkeling die nog lang niet ten einde is.
Hans van Wegen (BPA) sprak van ‘onheuse bejegening’ van de SvE en Siesta. Hij komt wel eens bij deze stichtingen over de vloer en is onder de indruk van ‘zoveel energie en expertise’.
De verantwoordelijke wethouder Astrid Janssen zag niets in subsidiëring. Ze legde omstandig uit dat de Eemhaven onderdeel is van Langs Eem en Spoor, een grootschalig project waarbij juist aandachtig naar de burger wordt geluisterd. ,,We gaan ook naar de mensen toe! Wethouder Hans Buijtelaar is laatst úren in gesprek geweest bij een viskraam in het Soesterkwartier.’’
Viskraam of snackbar
Viswinkel De Soester; naar verluidt de winkel waar wethouder Kees Kraanen (of wethouder Hans Buijtelaar) luisterde naar de stem van het volk. GOOGLE EARTH
Cafetaria De Hoefslag; naar verluidt de snackbar waar wethouder Hans Buijtelaar (of wethouder Kees Kraanen) zich verdiepte in de zielenroerselen van de Soesterkwartierder. GOOGLE EARTH
Hierna ging een aanzienlijk deel van de vergadering over de vraag of het eigenlijk wethouder Kees Kraanen was geweest die bij de bewuste viskraam of viswinkel het zielenleven van de Soesterkwartierders had weten te doorgronden. Buijtelaar zou juist audiëntie hebben gehouden bij een snackbar in deze volkswijk. De wethouders riepen iets over de juiste toedracht maar deden dat zonder hun microfoon aan te zetten. Welke wethouder zich nou eigenlijk bij welke viskraam en welke snackbar had opgehouden, zal waarschijnlijk verloren gaan in de nacht der eeuwen.
De meligheid duurde even voort totdat Molenkamp het woord nam: ,,Stond Buijtelaar of Kraanen bij de snackbar of de viskraam? Wat maakt dat uit? Je hebt participatie en participatie. De SvE en Siesta kunnen een toekomstvisie opstellen en ontwerpen maken, dat is wel even van een andere orde.’’
Luchtenveld citeert op www.stichtingvriendenvandeeemhaven.nl het coalitieakkoord uit 2018. Hierin wordt in ronkende taal gewag gemaakt van een ‘nieuw, helder participatieproces’ met ‘ruim baan aan burgerinitiatieven’. Het zijn voor hem loze woorden geworden. Wat Luchtenveld betreft komt er een einde aan ‘marginale inspraak met slechts klankbordgroep- of pizzabijeenkomsten’ waarbij de genodigden ‘hooguit reeds ver uitgewerkte plannen van een reactie mogen voorzien’.