Over wethouderssalarissen en woningbouw in Park Schothorst
Vaak spreekt de coalitie naar buiten toe met één mond. Zeker waar het om heikele thema’s gaat. Tweespalt binnen de coalitie is niet goed voor de cohesie binnen een college. Het coalitieprogramma is heilig. Tegelijkertijd voelen ook collegepartijen de behoefte zich te profileren, en eigen punten te benadrukken. Zeker over onderwerpen waar geen duidelijke afspraken over zijn gemaakt in het coalitieprogramma. Zo zal een partij als GroenLinks zich graag willen profileren op groene thema’s als natuur en duurzaamheid, en zal de VVD bijvoorbeeld op willen komen voor de belangen van het bedrijfsleven en mobiliteit. Maar het te veel benadrukken van verschillen binnen een coalitie, is niet goed voor de onderlinge samenhang en kan ondermijnend werken.
Opvallend is het daarom dat de afgelopen weken tegenstellingen aan het licht komen tussen coalitiepartijen. Vorige week was er de discussie over het Deltaplan Wonen. Daarin wordt gesproken over de woningopgave voor de toekomst, het soort huizen dat er gebouwd moet worden en ook over bouwen in Vathorst-Bovenduist. Waar de VVD groot voorstander is, ligt dat een stuk genuanceerder bij partijen als GroenLinks en D66 voor wie bouwen in Vathorst Bovenduist geen uitgemaakte zaak is. Die verschillen kwamen vorige week duidelijk aan het licht tijdens de vergadering over dit onderwerp.
Deze week zijn er verschillen tussen coalitiepartijen bij de behandeling van twee onderwerpen. Bij de discussie over een amendement van de SP over de wethoudersnorm voor gesubsidieerde instellingen is het vooral de profileringsdrang van GroenLinks. In de discussie over gestapelde woningbouw op het terrein van Amfors in Park Schothorst gaat het om een ‘foutje’ van D66.
Wethoudersnorm
Maar eerst de financiële beloning van bestuurders van door de gemeente gesubsidieerde instellingen. De riante beloning van vooral bestuurders in de zorgsector is steeds meer een punt van zorg. Gesubsidieerde instellingen moeten hun gemeentelijke subsidie niet vooral gebruiken voor het uitbetalen van torenhoge salarissen maar aan het leveren van daadwerkelijke zorg. Daarom moeten er grenzen worden gesteld aan de beloning van bestuurders. Maar wat is een goede en eerlijke grens?
In de Algemene subsidieverordening, waar de gemeenteraad in april een besluit over zou nemen, zou die grens komen te liggen bij een maximaal uurloon van 120 euro. Uitgangspunt voor deze berekening vormde het salaris van onze minister-president.
De SP was het daar niet mee eens en wilde het maximale uurloon terugbrengen naar 65,50 euro, het salaris van een wethouder in Amersfoort, en diende een amendement in. In de gemeenteraad bestond veel sympathie voor het SP-voorstel, ook vanuit coalitiepartij GroenLinks. Reden om het onderwerp nog eens aan de orde te stellen tijdens een rondebijeenkomst. En die werd dinsdagavond gehouden.
Dat een SP-amendement zoveel steun krijgt, is opzienbarend. Doorgaans worden SP-moties en amendementen door een overgrote meerderheid in de gemeenteraad afgewezen. Nu lijkt zich een duidelijke raadsmeerderheid achter het SP-voorstel te kunnen scharen. Hoe kan dat?
Aan de ene kant heeft dat te maken met de algemene afkeer tegen het verkwisten van gemeenschapsgeld. Het is moeilijk te verkopen dat bestuurders van zorginstellingen riante salarissen krijgen, waar de beloning voor de ‘gewone’ medewerkers veel minder riant is. Van links tot rechts bestaat hier onvrede over. De opmerking van SP-raadslid Smits dat bestuurders van instellingen die door de gemeente worden gesubsidieerd, niet meer moeten kunnen verdienen dan een wethouder in de gemeente Amersfoort, wordt door velen gedeeld. Als illustratie maakt CDA-raadslid De van der Schueren nog een vergelijking met het salaris van de opperste bevelhebber der strijdkrachten, die 141.000 euro per jaar verdient, nog minder dan de salarissen van bestuurders van sommige zorginstellingen. De ChristenUnie vindt de voorgestelde regeling in het raadsvoorstel prima.
Aan de andere kant heeft het ook te maken met profileringsdrang bij coalitiepartij GroenLinks op een traditioneel ‘links thema’. Soms moet het haast bevrijdend voelen om het dwangkorset van het coalitieprogramma niet te voelen. Zeker over onderwerpen waar geen coalitiebrede afspraken over zijn gemaakt. Opvallend is de graagte waarmee GroenLinks-fractievoorzitter Dillian Hos zich dinsdagavond achter het SP-amendement schaart. Even vergeten is alle ellende rond de aanleg van de westelijke rondweg en de massale bomenkap die nodig is om die rondweg aan te kunnen leggen.
De prijs voor deelname aan de coalitie is het opgeven van een deel van de eigen groene identiteit. In de politiek heet dat heel stoer ‘verantwoordelijkheid nemen’. Maar tegenstandershebben het over een verloochenen van de eigen idealen. Hoe fijn is het dan om vanuit overtuiging weer eens aansluiting te vinden bij de eigen linkse wortels?
Maar is het voorstel eigenlijk wel nodig? Het aantal bestuurders van gesubsidieerde instellingen die meer verdienen dan de wethouder, is in Amersfoort op de vingers van een hand te tellen. Wat wel opvalt, is dat het vooral zorginstellingen zijn, die menen dergelijke riante salarissen aan hun bestuurders te moeten betalen. ,,Kwintes, Arkin en Beweging 3.0 zitten boven de wethoudersnorm,'', stelt wethouder Stegeman. Volgens D66 en VVD is er niet echt een groot probleem in Amersfoort. Raadslid Bijholt van D66 wijst erop dat het bij de twee of drie bestuurders waarover het gaat, om overgangssituaties gaat. ,,Er is geen aanleiding het door te voeren.’’ Ook vraagt hij zich af of de regeling juridisch houdbaar is. En wat gebeurt er als een instelling zich niet aan de norm houdt? VVD-raadslid Flikkema is het eens met het initiatief van de SP. ,,We moeten gemeenschapsgeld niet over de balk strooien.’’ Maar hij maakt zich bezorgd om de administratieve druk en het optuigen van een bureaucratie om het te controleren.
Het voorstel lijkt toch vooral een voorbeeld van symboolpolitiek. GroenLinks fractievoorzitter Dillian Hos steekt haar enthousiasme niet onder stoelen of banken. ,,Het kan wel meevallen met de administratieve druk. Ik vind het ook mooi als signaal. Al is het er maar één.’’ Voor de SP is het ook een signaal dat subsidies in de zorg daar terecht komen waar ze voor bedoeld zijn.
In de discussie over het amendement blijkt overigens dat het uurloon van een wethouder toch iets hoger ligt dan de 65,50 euro waar de SP vanuit gaat. Wethouder Stegeman noemt een bedrag van 95 euro. ,,Geen punt, dan passen we dat aan mits we een gedegen onderbouwing krijgen,'' zegt SP-raadslid Smits. Hij begrijpt dat enige toeschietelijkheid ervoor kan zorgen dat hij een raadsmeerderheid vindt voor zijn amendement. Eigenlijk zouden SP en BPA nog wel verder willen gaan en het uurloonnog verder willen verlagen, maar daar lijkt geen meerderheid voor te vinden.
Park Schothorst
En dan de discussie over de bouwplannen aan de Schothorsterlaan 88. Amersfoort heeft voor zichzelf een enorme woningbouwopgave geformuleerd. Er moeten 13.000 woningen bijkomen tot 2030. Een potentiele bouwlocatie is het terrein van Amfors. Er is sprake van 60 woningen in gestapelde vorm, waaronder een deel sociale woningbouw. Dat er veel onvrede bestaat over dit onderwerp, is duidelijk. De raadzaal zit vol met bewoners die mordicus tegen de bouwplannen zijn. Ze voelen zich niet betrokken. Het klinkt een beetje als ‘not in my backyard’, Nimby. Maar de tegenstanders wijzen vooral op het unieke groene karakter van Park Schothorst dat ze willen bewaren.
De raadzaal ademt vanavond de sfeer van een voetbalarena. In de plenaire zaal hangt een spandoek met de tekst: ‘Stop GroenLinks Bouwen in Park Schothorst’. De boodschap is vooral gericht tot GroenLinks wethouder Astrid Janssen en haar partij. Hoe kan GroenLinks willen bouwen in het prachtige Park Schothorst? Op last van de voorzitter moet het spandoek verwijderd worden. Maar dat zelfs het verwijderen van het spandoek niet lukt, typeert ook het vervolg van de discussie. Regelmatig maant de voorzitter tevergeefs tot kalmte. De boze buurtbewoners hebben even lak aan de democratische spelregels in de raadzaal. Er zit te veel emotie en adrenaline bij de aanwezigen. Het gevoel niet gehoord te zijn.
Er zijn 3.000 handtekeningen opgehaald voor een petitie tegen de plannen. Vele emails werden verstuurd aan raadsleden, Negen insprekers laten in niet te verstane bewoordingen weten helemaal niets in het voorstel te zien. Zij voelen zich overrompeld door de planvorming en willen serieus worden genomen en echt meedenken. Hun voorkeur is de bouw van een zorgboerderij, maar zij willen in ieder geval geen bouw van 60 gestapelde woningen op het terrein.
De voorzitter heeft duidelijk problemen de zaal in het gareel te krijgen. Eigenlijk lukt dat niet. Na elke inspreker volgt uitgebreid applaus. Bereidheid om naar raadsleden te luisteren die iets anders betogen, is beperkt. D66 raadslid Noelle Sanders vraagt de mensen niet te klappen op de tribune. ,,Dat zijn de regels van het huis.’’ Een inspreker reageert. ,,Het is toch de normaalste zaak van de wereld dat als je hart zegt 'Ik ben het er helemaal mee eens', dat er dan geklapt wordt.’’
De oppositiepartijen scharen zich aan de zijde van de inwoners en zijn tegen de plannen. CDA-raadslid Engbers roemt de unieke betekenis van Park Schothorst en wijst erop dat op deze plek -midden in het park - nooit bedoeld was voor woningbouw. Hij vindt de 60 woningen die hier gebouwd kunnen worden, een beperkte bijdrage in het licht van de totale Amersfoortse woningbouwopgave. Anderen merken op dat de bewoners onvoldoende bij de plannen zijn betrokken en dat de ontsluiting van de woningen een groot probleem is.
Maar de apotheose van de avond is ontegenzeggelijk het optreden van D66 raadslid Noëlle Sanders. Zij zit in haar maag met het onderwerp en ‘worstelt als raadslid’, vertelt ze de aanwezigen. Ze probeert het publiek en de insprekers uit te leggen dat raadsleden vaak een afweging moeten maken tussen het algemeen belang en het individuele belang. Enerzijds moeten er meer dan duizend woningen per jaar worden gebouwd, anderzijds willen mensen niet dat het bij hun in de buurt gebeurt. Sanders wil weten hoe inspreker Van der Veer dat zou aanpakken. Hoopt Sanders op begrip bij de inspreker voor de moeilijke afwegingen die raadsleden soms moeten maken? Is er verdeeldheid binnen haar eigen fractie? De inspreker wil zich in ieder geval niet in een hoek laten drukken. ,,Dat is niet mijn rol’’, zegt ze resoluut.
Als aan het eind van de bijeenkomst de raadsfracties gevraagd wordt, of er binnenkort een besluit kan worden genomen over het voorstel in een raadsvergadering, zegt Sanders opeens dat ze het onderwerp nogmaals in haar fractie wil bespreken. Het voorstel vindt ze ‘nog niet rijp’ om er een besluit over te nemen. Dat betekent dat het huidige voorstel daarmee van tafel is. Maar dat was eigenlijk niet Sanders’ bedoeling, zo blijkt na afloop. Zij had het voorstel wel ter besluitvorming willen voorgedragen, maar eerst nog binnen de fractie bespreken wat de fractie ervan vond. Nu is het verwarring troef. Wethouder Astrid Janssen ziet haar voorstel van tafel verdwijnen. ,,Als het niet rijp is voor besluit, gaan we het aanpassen.’’ De wethouder lijkt opeens wat te voelen voor een voorstel van Amersfoort 2014 raadslid Fousert om eerst nog maar eens een raadsbijeenkomst in Park Schothorst te organiseren om de situatie ter plekke te bekijken.
D66 lijkt de weg kwijt. Na afloop bespeur ik wat paniek als ik raadslid Sanders om een reactie vraag. ,,Ze hebben het er nu over dat er een nieuw plan komt, maar dat was niet mijn intentie’’, zegt ze. ,,Mijn intentie was alleen meer tijd. Ik had meer tijd nodig om het er met mijn fractie over te hebben. Ik had eigenlijk moeten zeggen dat het door kon naar het besluit en dat we dan komen met een mening.’’ Fractievoorzitter Tyas Bijlholt komt er bijstaan om de schade op te nemen. Hij vertelt niet te hebben verwacht dat er zoveel weerstand was tegen het plan. Maar komt er dan een ander plan? ,,Alles is mogelijk binnen de politiek. We vinden dat we het serieus moeten nemen.’’
Het onhandige gemanoeuvreer van het D66 raadslid zorgt er in ieder geval voor dat er bij de tegenstanders de indruk bestaat dat het voorstel definitief van tafel is. Tevreden gaan zij naar huis. Hebben de Democraten met hun politieke geschutter de doodsteek toegebracht aan het plan voor woningbouw op deze plek in Park Schothorst? En wat betekent dat voor de coalitie? Wat vinden de coalitiepartijen VVD, GroenLinks en ChristenUnie van het gestuntel van de Democraten? Zij hebben in de vergadering wethouder Janssen wel gesteund en hun steun uitgesproken voor het impopulaire raadsvoorstel dat slecht valt bij heel veel mensen rondom Park Schothorst.
Komt er nu eerst toch een bijeenkomst in Park Schothorst voor raadsleden en bewoners en gaat het plan definitief van tafel en wordt het gesprek met de bewoners over bebouwing alsnog gestart zonder voorwaarden en kaders vooraf? Het onverwachte en ‘onhandige’ optreden van Noëlle Sanders is niet goed voor de verhoudingen binnen de coalitie. En wat betekent het ten slotte voor de positie van Noëlle Sanders als woordvoerder op dit dossier? Kortom, vragen te over…