Politiek bedrijven in coronatijden. Het is een kwestie van wennen, van vallen en opstaan. Van een houding zien te vinden in een situatie die niemand kon voorzien en niemand ooit eerder meemaakte.
Sinds half maart werden de meeste bijeenkomsten afgelast. De schaarse vergaderingen sindsdien verliepen moeizaam door meerdere oorzaken. Wie in Amersfoort de politiek volgt, kijkt reikhalzend uit naar de eerste oude, vertrouwde raadsvergadering in lange tijd.
Er zijn natuurlijk problemen geweest van praktische aard. Tot voor kort moesten raadsleden bij besluiten ‘fysiek aanwezig’ zijn. Sinds het aannemen van een spoedwetje kunnen ze ook aanschuiven dankzij digitale hulpmiddelen. Maar er is meer. Het gevreesde virus kost veel spreektijd, terwijl er ook nog andere essentiële onderwerpen zijn. Neem woningbouw en milieu.
Bij een oriënterende ronde op 14 april werd op aandringen van een raadsmeerderheid alleen gesproken over corona-gerelateerde zaken. Want die waren de belangrijkste en er was geen reden daaraan te twijfelen.
Eén ton per bevoorrecht huishouden
Maar intussen bleven wel twee onderwerpen liggen: de ‘Omgevingsvisie’ en ‘gebouwgebonden financiering’. Het laatste voorstel voorziet in een gemeentelijke bijdrage om woningen te verduurzamen. Dat klinkt positief, maar het gaat om maximaal een miljoen voor minimaal tien huishoudens. In theorie dus één ton per bevoorrecht huishouden. De SP behoort tot de fracties die er al bij voorbaat niks in zien.
De Omgevingsvisie behandelt echter onderwerpen waaronder ‘milieu, mobiliteit, gezondheid en veiligheid’. Ook wordt hierin de vraag opgeworpen hoe we dit alles respecteren terwijl we tegelijk duizend woningen per jaar neerzetten. Dat zijn toch relevante zaken, al betreft het een voorbereidende, nog weinig concrete ‘bouwstenennotitie’. Het besluit hierover - gepland voor de vergadering op 21 april - is inmiddels ook tot nader orde uitgesteld. De VVD stond vrijwel alleen in het standpunt dat deze onderwerpen ten onrechte waren geschrapt. ,,Een grote fout’’, zei Maarten Flikkema namens de liberalen.
Vragen onbeantwoord
De vergadering op 14 april ging dus alleen over corona. Dankzij een digitale verbinding - met onder anderen Rob Molenkamp (Lijst Molenkamp), net herstellend van corona - konden alle fracties aan het woord komen. Een primeur in de Amersfoortse politiek. Vier raadsleden waren op een scherm te zien, de overige ‘woordvoerders’ (zeg naar: de specialisten van de fracties) waren daadwerkelijk naar de raadszaal gekomen.
Toch bleven veel vragen onbeantwoord. De woordvoerders begonnen om te beginnen één voor één hun waardering te uiten voor het kranige college, de wellevende burger, de creatieve ondernemer en uiteraard de buffelende zorgverlener. Allemaal verdienen ze naast waardering ook ‘complimenten’ en ‘respect’. De raadsleden waren ‘blij’ en ‘onder de indruk’. De zorgvuldig voorbereide speeches, staatslieden waardig, bleken elkaar te overlappen. De raadsleden wilden allemaal graag hun hart luchten, maar zo vergleed de tijd als zand tussen de vingers.
Hierna volgde burgemeester Lucas Bolsius met een dankwoord voor al deze dankbetuigingen, want ook hij was erg dankbaar. Om vervolgens de vragenstellers vóór te zijn door te benadrukken dat er nog veel onduidelijkheden zijn. ,,Om in brandweertermen te spreken: eerst rol je de slangen uit, dan blus je de brand, dan geef je het sein ‘brand meester’ en pas daarna kun je de situatie helemaal overzien.’’
Slangen oprollen
De gemeente is nu dus de slangen aan het oprollen en geleidelijk de balans aan het opmaken. Wanneer gaan we weer naar school? Dat staat nog in de sterren. Ook Bolsius kijkt uit naar de wekelijkse persconferenties van Mark Rutte en de zijnen. We willen ook in Amersfoort gráág meer mondkapjes, maar die worden democratisch verdeeld door een landelijke instantie.
Wat kon het college doen? Bolsius toog naar familieleden van getroffen burgers, teneinde hen een hart onder de riem te steken. Voor op straat al te innig samenklittende jongeren worden jongerenwerkers, buurtsportcoaches en misschien ook buurtvaders ingezet. Alle dertig handhavers van de gemeente zijn aan het werk. Voor een groep dak- en thuislozen is onderdak gevonden op het landgoed van de Internationale School Voor Wijsbegeerte.
Wethouder Menno Tigelaar wist te melden dat de gemeente ruim drieduizend aanvragen heeft ontvangen voor de Tozo-regeling (Tijdelijke Overbrugging Zelfstandige Ondernemers). Amersfoort verstrekte bijna evenveel voorschotten á 1500 euro en ontving 330 verzoeken voor een bedrijfskrediet.
Deel begroting andere bestemming
Vrijwel vaststaat, dat Amersfoort na de zomer zal worden geconfronteerd met een economische recessie. Een deel van de gemeentelijke begroting moet dan een andere bestemming krijgen. De BPA sprak van twintig procent gedurende vier á vijf jaar. Bolsius kon en wilde nog niet zover vooruitlopen.
Het meeste wat werd gezegd, was al bekend of kon worden voorspeld. En dat terwijl echte raadsvergaderingen schaars zijn, tegenwoordig. Na een ronde op 10 maart werden bijna alle samenkomsten afgelast. Wel was er een besluitvormende vergadering op 24 maart, maar zonder debat. De fracties hadden vooraf schriftelijk hun standpunten doorgegeven en Bolsius hamerde de besluiten er doorheen. ‘Fysieke’ aanwezigheid was toen nog een wettelijke verplichting. Pas sinds het in werking treden van een spoedwetje op 7 april hoeft dat niet meer.
Daarna kwam de ‘hybride’ vergadering op 14 april: deels digitaal, deels ‘fysiek’. Met alleen corona, teneinde te voorkomen dat onbelangrijke onderwerpen de corona in de weg zouden staan, of dat belangrijke, niet corona-gerelateerde onderwerpen er doorheen werden gejast.
Uitstel of vlot doorheen hameren
Dan de toekomst. Op 21 april staan maar liefst zeventien onderwerpen op de agenda, exclusief twee programmapunten die al werden geschrapt. Er moeten besluiten worden genomen over zeker vijf punten die met woningbouw samenhangen en vast ook een nuttig item rond afvalverwijdering. Maar misschien kunnen ‘Begrotingswijziging naar aanleiding van de taakmutaties uit de gemeentecirculaire’ en ‘Benoemen leden Commissie Ruimtelijke Kwaliteit voor de disciplines stedenbouw en bouwhistorie’ worden uitgesteld. Of er vlot doorheen worden gehamerd. Zo komt er meer tijd voor acute corona-perikelen, mochten die zich aandienen.
Dan is er na een onbevredigende - want zonder debat verlopende - vergadering op 24 maart en een bij nader inzien toch vooral in emotioneel opzicht waardevolle bijeenkomst op 14 april weer een vertrouwde raadsvergadering. Er staat veel op het programma, maar de discussies verlopen vast vlot. De wellevendheid en het wederzijds respect in de Amersfoortse politiek zijn toegenomen, zoveel is duidelijk. Bovendien gaat de politiek hierna twee weken met meivakantie. Tenzij de politici besluiten dat ze wel wat meer aan hun hoofd hebben dan met vakantie gaan.