Dinsdagavond laat, 22 september, enkele minuten voor middernacht, besloot de gemeenteraad een interpellatie toe te staan, en wel op dinsdag 29 september. De interpellatie was aangevraagd door Amersfoort2014 en Lijst Molenkamp naar aanleiding van enkele Stadsbron-artikelen over de westelijke rondweg. Wethouder Hans Buijtelaar zou volgens deze publicaties informatie achterhouden.
Enkele raadsleden leken al meteen in debat te willen gaan, maar die discussie werd afgekapt. De coalitie voerde aan dat niet alle raadsleden beschikten over alle documenten waarop de publicaties zijn gebaseerd.
Wat Marc Smits (SP) betreft mochten er direct spijkers met koppen worden geslagen. ,,Alleen al die artikelen in de Stadsbron zijn genoeg redenen voor een debat! Ik zie hier een beerput die steeds verder open gaat!’’ Helemaal zot vond hij dat Buijtelaar ook nog niet alle papieren bij de hand leek te hebben. Hij is toch zelf bij de kwestie betrokken? Of zijn dingen zoek geraakt? Dat schoot weer bij Maarten Flikkema (VVD, evenals Buijtelaar) in het verkeerde keelgat. ,,Houdt de wethouder informatie achter? Dat mag de heer Smits wel eens gaan bewijzen.’’ Menno Fousert (Amersfoort2014) merkte op dat deze interpellatie al bijna twee weken eerder was aangevraagd. ,,Het gaat bovendien niet om zo héél veel documenten.’’
Na enig heen en weer gepraat werd besloten dat de interpellatie mag plaatsvinden op dinsdag 29 september. Burgemeester Lucas Bolsius benadrukte dat alle raadsleden dan alle documenten moeten hebben ingezien die ter sprake komen in de geruchtmakende artikelen van De Stadsbron; ook de documenten die journalist Siem Eikelenboom via een WOB-verzoek wist te bemachtigen.
Wankelende en vallende wethouders
Er zijn wethouders gevallen over het achterhouden van informatie, zo is te lezen in het onderzoek De Vallende Wethouder https://kennisopenbaarbestuur.nl/media/148537/Vallende-Wethouders.pdf. Het structureel niet voldoen aan de informatieplicht is een doodzonde. Wordt Buijtelaar op 29 september een wankelende, zo niet vallende wethouder? De VVD zal hem blijven steunen, hetgeen weer wordt bevestigd door de zojuist vermelde reactie van Flikkema. Alleen al de suggestie dat de wethouder iets zou achterhouden, lijkt hem absurd. Ook nu nog, na al die Stadsbron-onthullingen.
GroenLinks kan hier een aanleiding zien om het verzet tegen de rondweg weer op te pakken. Dat verzet was vrij geruisloos gestaakt in de aanloop naar de coalitievorming, hetgeen menigeen - onder wie, willekeurig voorbeeld: uw verslaggever - pas later duidelijk werd. Bij het korte overleg op 22 september gingen de Groenen akkoord met een interpellatie, maar simpelweg vanwege ‘de democratie’. D66 sloot zich zonder veel woorden bij hen aan. Coalitiepartijen zijn volgzaam.
De oppositie zal zich minder volgzaam opstellen, zacht uitgedrukt. Het CDA, dat elders toch niet bepaald een rebels imago heeft, kan in Amersfoort pittig oppositie voeren. In Jan de van der Schueren beschikt de partij bovendien over een uiterst vasthoudende dossiervreter. Hij lijkt alleen maar enthousiaster te worden naarmate een zaak complexer wordt.
De SP had de kwestie om partijpolitieke redenen kunnen laten rusten, aangezien een dissident - de voormalige SP’er Rob Molenkamp - hierin het voortouw neemt. Maar de socialisten zien hier een kans om het college eens een flinke aframmeling te geven. De vervaarlijke debater Marc Smits (SP) liet op 22 september alvast zijn tanden zien. Ook Hans van Wegen (BPA) zal zich roeren. Van Wegen riep al herhaaldelijk dat ‘de waarheid’ boven moest komen. Deze fracties scharen zich zo bij de aanvragers van de interpellatie: Lijst Molenkamp en Amersfoort2014.
Noodzaak rondweg onderuit?
Tot zoverre de toekomst. Nu even een terugblik. De Amersfoortse politiek heeft enkele roerige weken achter de rug. Rob Molenkamp (Lijst Molenkamp) had aan De Stadbron verteld dat het college ‘verzwijgt, verdoezelt en bewust onwaarheden verkondigt’ als het gaat om de westelijke rondweg. Wethouder Buijtelaar zou alles in het werk stellen om zijn rondweg doorgedrukt te krijgen. Hij vond De van der Schueren (CDA) aan zijn zijde. Naar aanleiding van Stadsbron-onderzoeken diende De van der Schueren schriftelijke vragen in. Waarom werd de raad niet geïnformeerd over nota bene twéé externe rapporten waarin de veiligheid van de geplande rondweg in twijfel wordt getrokken?
Die vragen dienen binnen twintig dagen te zijn beantwoord. Voor Menno Fousert (Amersfoort2014) en Molenkamp duurt dat te lang, die schriftelijke vragen. Ze vroegen en kregen dus een interpellatie; dit is een op korte termijn ingelast overleg waarvoor raadsleden zwaarwegende argumenten moeten hebben. Centraal daarbij staan twee zaken: de entree van de Berhardkazerne en de geplande fietsbrug, onderdeel van de rondweg. Het lijken details. Maar de Stadsbronlezer weet beter. Een verplaatsing van de hoofdingang van de kazerne zou de verkeersstroom drastisch verminderen en daarmee de noodzaak van die rondweg onderuit halen. De fietsbrug zou onveilig zijn. Misschien nog belangrijker is, dat verkeerswethouder Hans Buijtelaar om hete brij heen lijkt te draaien.
Even recapituleren, ons beperkend tot de laatste twee weken
Op 11 september publiceerde Eikelenboom op De Stadsbron ‘Nieuwe documenten werpen nieuw licht op rol Berhardkazerne’. Uit documenten, verkregen via een WOB-verzoek, kwam Eikelenboom te weten dat Defensie twijfelt aan de veiligheid van de fietsbrug. Dit leidde tot onenigheid met de gemeente, waar de raad niet over werd geïnformeerd. Er volgden externe onderzoeken van RoyalHaskoning DHV en DTV Consultants. Ook dit gebeurde buiten de raad om. De Stadsbron ontving de rapporten uiteindelijk na dat WOB-verzoek, De van der Schueren vroeg er ook naar maar kreeg ze niet. En dan is er het plan voor een tweede entree van de kazerne, uitkomend op de Utrechtseweg en daarmee buiten het plangebied van de rondweg. Defensie was een voorstander van deze entree. De gemeente zei dat Defensie die ingang niet wilde.
Nog diezelfde dag diende De van der Schueren zijn schriftelijke vragen in, verwijzend naar De Stadsbron. Waarom werden de onderzoeken niet gedeeld met de raad? En wat moet hij denken over de bevindingen op het gebied van de verkeersveiligheid?
Ook diezelfde dag kwam Buijtelaar met een collegebericht als ‘eerste reactie’ op de Stadsbron-publicatie. De toon varieerde van licht geërgerd tot meewarig. ,,Bij de discussie over de locatie van de hoofdpoort van de BHK [Bernhardkazerne, red.] is eerder gebleken dat denkrichtingen, losse uitspraken of schetsen vaak leiden tot voorbarige conclusies.’’ Het rapport van DTV bevatte ‘feitelijk onjuiste constateringen’. Het college zal de door De Stadsbron opgevraagde stukken bestuderen, alvorens verder in te gaan op het artikel. Daarbij is het van belang of documentatie de status heeft ‘van een verkenning of concept’.
Op 15 september verzond de gemeente een persbericht over een verzoek tot interpellatie, dat zal worden voorgelegd op 22 september.
Op 16 september verzonden de stichtingen GiA (Groen in Amersfoort) en SGLA (Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort) een brief aan de gemeenteraad. De stichtingen spraken hun twijfel uit over de betrouwbaarheid van Buijtelaars uitspraken. Daarbij werden vergaderingen teruggeluisterd en geanalyseerd. Zo zei de wethouder op 28 januari 2020, op een vraag van De van der Schueren: ,,[…] Defensie is degene die nu onderzoek doet. Is er al resultaat? Nee, dat is er niet. Lijkt mij zinnig om dat met u te delen op het moment dat dat er is.’’ Groen in Amersfoort constateert dat het genoemde onderzoek al op 17 december 2019 was afgerond. De lezer weet inmiddels dat De van der Schueren de rapporten níet ontving. De stichtingen melden ook: ,,Het hele onderscheid tussen ‘definitief’ of ‘concept’ van stukken is een creatief staatskundig novum, maar irrelevant.’’
Op 19 september deed Eikelenboom er in De Stadsbron nog een flinke schep bovenop met het artikel ‘Verplaatsing hoofdpoort Bernhardkazerne uit notulen verwijderd’. Want dat was zo: uitspraken waren niet meer terug te vinden in de definitieve notulen. Eikelenboom deed er wat screenshots bij van geraadpleegde documenten, waarbij tevens opvalt dat sommige namen zijn weggelakt.
22 september: al kibbelend besluit de raad om er een week later eens goed voor te gaan zitten. Hoe gaat het verder op 29 september? Zal Buijtelaar hinderlijke informatie afdoen als ‘losse uitspraken’ en ‘schetsen’? Hij lijkt nog steeds te beschikken over de onverstoorbare loyaliteit van de coalitie. De wethouder kan vuurwerk verwachten; dat is het enige wat vaststaat.
Jan de van der Schueren (CDA).