Politieke Ruis

door Jeroen de Valk
15 juni 2020om 8:47u

Verbod op 'technische vragen' in de raadszaal

De Stadsbron ontving weer eens een mail van Ben Stoelinga, oprichter en nog altijd het gezicht van Amersfoort2014. Het was nog vroeg op de dag, maar het raadslid viel met de deur in huis. ,,De fractie van Amersfoort2014 is het zat dat het college zich steeds arroganter en zelfs badinerend uitlaat over de wijze waarop raadsleden hun controlerende taak uitvoeren ofwel inlichtingen vragen.’’ 

Daar werd uw raadsanalist meteen goed wakker van. Stoelinga vervolgde: ,,Onlangs kondigde wethouder Buijtelaar een maatregel aan waardoor raadsleden alleen nog maar schriftelijke vragen mogen stellen aan het college over de Westelijke Ontsluiting.’’ 

Vervolgens sprak Stoelinga over de grondbeginselen van de democratie, die zo met voeten zouden worden getreden. De ontstane situatie is ‘onthutsend’ en de oppositie wordt ‘stelselmatig geschoffeerd’. Een citaat: ,,Amersfoort is hard op weg een ondemocratische stad te worden.’’ Het bovenstaande diende als begeleidende tekst bij een waslijst aan schriftelijke vragen. Die waslijst werd ook weer voorafgegaan door een gedetailleerde inleiding. 

Lezers trekken

Democratie! Schofferend! Onthutsend! Mooi zo, Stoelinga neemt geen blad voor de mond. Daar trek je lezers mee, zelfs als het alwéér gaat om die rondweg. Want daar is natuurlijk al oneindig veel over gebakkeleid. Maar eerst eens kijken wat er eigenlijk staat in het collegebericht waar Stoelinga naar verwijst. 
Verkeerswethouder Hans Buijtelaar schrijft: ,,Het college heeft moeten concluderen dat hier niet meer zozeer sprake is van een technische uitwisseling van gevraagde informatie vanuit de gemeentelijke organisatie naar de gemeenteraadsleden maar dat vooral het politieke oordeel over de aanleg van de Westelijke Ontsluiting een rol speelt.’’ 

Hans Buijtelaar, verkeerswethouder amersfoort

Verkeerswethouder Hans Buijtelaar, foto gemeente Amersfoort.

De beantwoording van vragen wordt namelijk ‘stelselmatig in twijfel getrokken’. Bepaalde fracties zouden vooral uit zijn op het vergaren van munitie tégen die rondweg. Het verwijt ‘bevooroordeeld’ valt nog nét niet. Buijtelaar meldde dit al begin april. In zijn recente collegebericht herhaalt hij zijn grieven in vrijwel dezelfde bewoordingen, echter met de verordening dat ‘technische vragen over de Westelijke Ontsluiting voortaan aangemerkt worden als schriftelijke vragen […]’. 

‘Verbod op debat’

Dit klinkt naar een debat-verbod. Zodra de rondweg ter sprake komt, kunnen raadsleden dus niets anders meer doen dan hun mond dicht houden, de vragen op papier zetten en vervolgens gaan zitten wachten op antwoord. Dan kan wel even duren. Volgens de gemeentelijke site Amersfoort.nl volgt de beantwoording ‘zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen twintig dagen’. De realiteit is anders. Uit een overzicht van alle raadsvragen in de afgelopen jaren, opgevraagd door Stoelinga (inderdaad, hij weer) blijkt dat in 2018 dertig procent van de vragen op tijd werd beantwoord en in 2019 nog maar twintig procent. 
Tijd om de wethouder zelf om een reactie te vragen. Gewoonlijk verlopen perscontacten met het college via druk bezette woordvoerders, maar deze keer reageerde Buijtelaar vlot én in hoogsteigen persoon. Hij liet weten nog steeds open te staan voor een regulier debat. Hij wil echter géén rondwegdebat meer met ‘technische vragen’. ,,Deze worden normaal rechtstreeks door ambtenaren aan raadsleden beantwoord, zonder tussenkomst van het college, waarbij de antwoorden dan alleen bij de vraagsteller terechtkomen.’’ 
Het gaat dus om vragen die toch al buiten de raadszaal worden gesteld en beantwoord. Door de antwoorden te plaatsen op de gemeentelijke site - bij de reacties op schriftelijke vragen - kan de hele raad ervan kennisnemen. De beantwoording geschiedt volgens Buijtelaar dan niet meer ‘onderhands’ ofwel alleen voor de vragensteller. 

Gemeentewet 

Voorts wil hij de betreffende ambtenaren sparen. Een ‘aantal raadsleden’ zou de gedachtewisseling ‘politiek maken’, en daarvoor is de uitwisseling van dit soort informatie niet bedoeld. ,,Daarmee dreigen ambtenaren onderdeel te worden van de politieke discussie over de Westelijke Ontsluiting. Dat wil het college vanzelfsprekend voorkomen.’’ Dit klinkt al minder naar de ondergang van de democratie. De wethouder wil, misschien ook wel vanwege de hectische tijden (corona!) geen oeverloze discussies over technische details. Bovendien: de raad stemde ooit in met die rondweg en de werkzaamheden gingen vorig jaar al van start. Denk aan grondwerkzaamheden bij de dierentuin en bomenkap bij de Stichtse Rotonde. 
Geen ‘technische vragen’ in de raadszaal dus. Maar wat zijn dat eigenlijk? De term komt niet voor in het reglement van orde van de Amersfoortse gemeenteraad en zelfs niet in de landelijke Gemeentewet. Er zijn wel gemeentes die het begrip hanteren als ‘schriftelijke vragen die voorafgaand aan een vergadering aan het college worden gesteld om feiten te verduidelijken’. Maar ook in deze gemeentes lijkt er geen strikt onderscheid te bestaan tussen ‘technische’ en andersoortige vragen. 

Stelselmatig in twijfel trekken

Stoelinga heeft dat natuurlijk uitgezocht. Op de site van zijn fractie slaat hij het college om de oren met artikelen nummer zoveel en zoveel uit de Gemeentewet. Waarna hij concludeert: het begrip ‘technische vragen’ bestaat niet in Amersfoort en het college wil politieke tegenstanders een hak zetten. Buijtelaar hekelde immers (in zijn laatste collegebericht) zekere fracties die de beantwoording ‘stelselmatig in twijfel trekken’ en (in de reactie aan De Stadsbron) de gedachtewisseling ‘politiek maken’. 
Maar ja - een raadslid is een politicus en een gemeenteraad is een politiek orgaan. Er komt vroeg of laat politiek bij kijken, daar helpt geen lieve moeder aan. Stoelinga vindt niet alleen dat hij te allen tijde over allerhande onderwerpen vragen moet kunnen stellen. Hij vindt ook dat het gehekelde ‘in twijfel trekken’ van antwoorden een goed recht en zelfs een plicht is van een raadslid. Raadsleden worden gekozen om het college te controleren. 
Daarbij komt: de raad neemt de beslissingen, niet het college. Ook over de behandeling van vragen. Het lijkt erop dat het college een besluit heeft genomen over de behandeling van één onderwerp - de rondweg - naar aanleiding van de houding van ‘een aantal raadsleden’. Foei! Het is niet onmogelijk dat de fractie van Amersfoort2014 enkele van die stoute raadsleden heeft geleverd. Die moeten in de hoek staan en daarna strafregels schrijven. 

Fietsbrug 

Hoe nu verder? Indien het college vasthoudt aan deze verordening, laat de reactie van ‘een aantal raadsleden’ zich voorspellen. Die komen gewoon met hun kritiek en nemen de antwoorden niet direct aan voor zoete koek, want daar zijn ze voor gekozen. Die gaan juist met vragen komen die ‘technisch’ dreigen te worden, aangezien nergens is vastgelegd waar de grens ligt. 
De debatten gaan hoe dan ook plaatsvinden, zoveel is duidelijk. Al was het maar omdat zich in de tussentijd alweer nieuwe rondweg-onderwerpen hebben aangediend. Onder meer: de fietsbrug, waarmee van alles mis zou zijn en het budget, waarmee aannemers niet uit de voeten kunnen. 
Niemand, het college incluis, zal roepen dat dit de zoveelste, loze verwijten zijn van een oppositie die nou eenmaal klaagt. De klachten over de geplande fietsbrug zijn afkomstig van architect Syb van Breda uit Leiden. Hij behoort niet tot de betrokken ontwerpers. Maar hij zag de plannen, ging daar eens goed voor zitten en klom in de pen. Wat blijkt? Op tal van punten botst het huidige plan met de richtlijnen van de Stichting CROW, een kennisplatform op gebieden als openbare  ruimte, verkeer en vervoer. Van Breda wijst vooral op een helling die te steil zou zijn en daarmee gevaarlijk voor de minder goed getrainde fietser. 

Boogbruggen in Dubai 

Van Breda leidt een bureau dat verantwoordelijk is voor boogbruggen in Dubai, de Koningin Máximabrug in Alphen aan den Rijn en de IJ Klopper (een fietstunnel) in Amsterdam. Deze gelouterde vakman ging met zijn gratis advies naar het college maar zou daar geen gehoor hebben gekregen. Daarop stuurde hij zijn bevindingen naar de raad. 

In augustus van het vorig jaar kwamen burgeronderzoekers al tot dezelfde conclusie. Aan hun zeer gedegen  rapport ( https://www.destadsbron.nl/uploads/190827fietsbrugwestelijkeontsluiting.pdf) wijdde De Stadsbron een zeer levendige discussie in de Bibliotheek, maar in de raadszaal werd er met geen woord van gerept. Zeker te technisch.    

de stad - rondweg - artist imp.jpg

Een 'artist impression' van de rondweg met tunnels, bruggen en verdiepte wegen. Foto gemeente Amersfoort.

Het voorbehoud van de aannemers werd gemeld door het college zelf. ,,Uit de dialoog met hen is gebleken dat zij het huidig aangehouden plafondbedrag als niet haalbaar achten’’, zo is te lezen in een collegebericht. Aan de rondweg hangt een door de raad vastgesteld maximum van 68 miljoen, maar daar doen de aannemers het niet voor. Een greep uit de voorgestelde bezuinigingen: de herinrichting van de Daam Fockemalaan wordt versoberd. Het aan te leggen geluidsscherm bij de  Bernhardkazerne zou niet meer noodzakelijk zijn. Bij de fietstunnels wordt niet gebruikgemaakt van ‘circulair’ ofwel herwonnen beton. De fietsbrug kan ook goedkoper door gebruik van andere bouwmaterialen. 

Onderlaag 

Ook hier gaat de raad iets van vinden, en dus ook Amersfoort2014. Er zijn al schriftelijke vragen ingediend en wie weet wordt er vroeg of laat gedebatteerd. Dan bestaat de kans dat vragen te ‘technisch’ gaan worden. Dat enkele antwoorden in twijfel worden getrokken. Dat ‘een aantal raadsleden’ munitie vergaart tégen de rondweg. 

Tja, wat dan? Je kunt, nu we tóch bezig zijn, ook de héle rondwegdiscussie schriftelijk maken en dan meteen een maximum aantal schriftelijke vragen per raadslid vaststellen. Alsmede een verbod om uitgebreid door te vragen en antwoorden in twijfel te trekken. Zo creëer je een onderlaag van democratisch gekozen doch genegeerde raadsleden. Dat kan nóóit de bedoeling zijn. 

bijsluiter

Jeroen de Valk is politiek analist bij De Stadsbron. Voor zijn bijdragen krijgen wij subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.

    nog geen reacties

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!