In de zomer van 2019 meldde het ministerie van Defensie in een overleg met het Rijksvastgoedbedrijf en de gemeente Amersfoort over de Westelijke Ontsluiting dat Defensie de hoofdpoort wilde verplaatsen naar de Utrechtseweg. Dit staat in de conceptnotulen. Maar in de definitieve notulen zijn alle verwijzingen naar een mogelijke verplaatsing verdwenen. Dit blijkt uit onderzoek van De Stadsbron op basis van documenten die zijn verkregen na een beroep op de Wet openbaarheid bestuur.
Het is maandag 24 juni 2019. Op het Stadhuis in Amersfoort zitten negen mensen van het ministerie van Defensie, het Rijksvastgoedbedrijf en twee projectleiders van de gemeente Amersfoort. Een van hen, de van RoyalHaskoningDHV ingehuurde projectleider Helmer Nijland, opent de vergadering die begint met een voorstelrondje. Daarna vertelt Nijland het een en ander over de voortgang van de besluitvorming rond de Westelijke Ontsluiting. ‘Oktober 2019 begint de gemeente met de aanbestedingsprocedure’, meldt hij.
Na hem neemt iemand (de naam is weggelakt) van Defensie het woord. Na jaren van krimp is Defensie weer aan het groeien. Dat betekent dat de Bernhardkazerne ‘toekomstgericht’ moet worden ontwikkeld. In de notulen staat: ‘Huidige hoofdentree moet naar de zuidzijde verplaatst worden (naar Utrechtseweg). Daarvoor wordt nu een strategisch vastgoedplan uitgewerkt. Huidige hoofdentree wordt dan secundaire entree voor personenauto’s en voetgangers.’
De vergadering gaat uiteen met de afspraak dat het Rijksgoedvastgoedbedrijf drie varianten voor de hoofdingang gaat onderzoeken. ‘Na het onderzoek moeten we zo snel mogelijk weer bij elkaar zitten’, zo staat in de notulen.
Verplaatsing van de hoofdentree is een oud plan dat Defensie al in 2011 besprak met de provincie Utrecht, de beheerder van de Utrechtseweg. Uiteindelijk sprak de provincie over die ingang haar veto uit omdat de ‘verkeersintensiteiten’ op de Utrechtseweg dan ‘te hoog waren’. In simpel Nederlands: de provincie blokkeerde het plan omdat de Utrechtseweg te druk en daardoor te onveilig zou worden.
Dat in juni 2019 toch weer over een verplaatsing wordt gesproken is goed nieuws voor de belangengroeperingen, omwonenden en oppositiepartijen die zich tegen de aanleg van de rondweg verzetten. Een van de redenen om die weg juist wel aan te leggen, is het drukke verkeer dat dagelijks van en naar de Bernhardkazerne trekt. Als die hoofdingang naar de Utrechtseweg verhuist, is een rondweg niet meer nodig. Maar het College met verkeerswethouder Hans Buijtelaar wil van een andere ingang niets weten. Lag er niet een in beton gebeitelde overeenkomst met Defensie dat de hoofdingang zou blijven waar die was?
De vrijgegeven documenten tonen aan dat het beton wat poreus was, want op maandag 24 juni 2019 sprak Defensie openlijk een voorkeur uit voor een hoofdingang aan de Utrechtseweg. Tenminste, dit staat in de door de Amersfoortse projectleiders opgestelde conceptnotulen die abusievelijk de datum 26 juni meekreeg. Tussen de documenten bevinden zich ook de definitieve notulen van dit overleg. En daarin zijn alle op- en aanmerkingen en verwijzingen naar een verplaatsing van de hoofdpoort verdwenen. In de stapel documenten zitten meer notulen van vergaderingen met Defensie en het Rijksvastgoedbedrijf, maar de vergadering van 24 juni 2019 is de enige met concept en definitieve notulen.
Wie heeft die notulen gewijzigd, waarom en op wiens bevel? De Stadsbron stuurde woensdag een mail met vragen naar verkeerswethouder Hans Buijtelaar. Vrijdagavond meldde de projectwoordvoerder van de Westelijke Ontsluiting dat hij niet zal reageren: ‘Voor de wethouder staat de beantwoording van de raad in een al aangevraagde interpellatie (over dit onderwerp -red.) nu voorop. Deze informatie wil hij niet (ook) in de pers laten lopen, maar rechtstreeks in gesprek met de raad.’
Geen helderheid dus, of toch? In een vergadering van 23 september 2019 komen de notulen van 24 juni weer ter sprake. Een van de Amersfoortse projectleiders meldt Defensie en het RVB dat een raadslid via de griffie vragen heeft gesteld over de toegang naar de kazerne. Dit raadslid (bedoeld wordt Rob Molenkamp- red.) ‘wil graag weten welk overleg (tussen 1-8-2017 en nu) heeft plaatsgevonden tussen Defensie en de gemeente over de aanleg van de WO. Volgens hem laat Defensie weten dat zij altijd een voorstander is geweest voor een ontsluiting van haar terrein op de Utrechtseweg. Hij stelt dat dit in strijd is met de voorlichting van de gemeente dat de ontsluiting van het terrein noodzakelijk op de WO moet plaatsvinden’.
De Amersfoortse projectleiders zitten een beetje met deze vraag in de maag, zo blijkt uit de notulen, want ‘nu is het zo dat wij als gemeente altijd hebben gecommuniceerd dat Defensie de hoofdpoort niet op een andere locatie wilde. (…) De vraag is nu: mogen wij het verslag van het overleg van juni delen met dit raadslid/de raad (?), omdat wij tot op heden - zoals ook is verzocht, de beoogde ontwikkelingen op de BHK (Bernhardkazerne) voor ons hebben gehouden.’
Een van de andere partijen vindt dit prima. De andere zegt: ‘Ik denk dat dit niet verstandig is.’
Welke partij voor en welke tegen is, is niet duidelijk doordat in de documenten de namen van de deelnemers aan de vergadering zijn weggelakt.
Heeft de gemeente Amersfoort de notulen ‘gecensureerd’ om Rob Molenkamp en de rest van de raad te verhullen dat op 24 juni 2019 door Defensie wel degelijk is gesproken over een mogelijke verplaatsing van de hoofdpoort? Ook op deze vraag van De Stadsbron wil de wethouder vooralsnog niet antwoorden.
Op 20 maart 2020 ontvangt Molenkamp een overzicht van de overleggen die de gemeente Amerfoort met Defensie voerde. Het overleg van 24 juni 2019 staat er keurig tussen. Maar op de vraag of tijdens dat overleg is gesproken over een ingang Utrechtseweg, vermeldt de tijdlijn 'nee'.
Dat Defensie over een verplaatsing heeft gesproken blijkt overduidelijk uit de conceptnotulen van de bijeenkomst van 24 juni 2019. Maar zou een eventuele verplaatsing kans hebben gemaakt? In 2011 had de provincie immers ook al dwars gelegen? De Stadsbron vroeg het de provincie Utrecht. Een woordvoerder mailt 16 september: ‘Ook nu is een ontsluiting, zeker voor groot materieel, zo dicht op de Stichtse rotonde en de inrit van het Hoornbeeck- en Van Lodenstein College en in combinatie met de reeds aanwezige functies, wat de provincie betreft onwenselijk. Deze zou een grote negatieve invloed hebben op de doorstroming en de verkeersveiligheid.’ Tot slot laat de provincie weten dat uitgewerkte plannen van Defensie voor een ontsluiting aan de Utrechtseweg haar ‘niet bekend’ zijn.
Hoe moeten we de opmerkingen van Defensie op 24 juni 2019 zien? De Stadsbron vroeg het aan het ministerie van Defensie. Een woordvoerder mailt 16 september: ‘Met de aankondiging van de revitalisering is er in diverse werkgroepen gebrainstormd over de toekomst van de Bernhardkazerne. Eén van de uitgangspunten bij brainstormen is vrijuit kunnen denken.’
Is er alleen maar wat gebrainstormd? De notulen van 24 juni 2019 lijken dat tegen te spreken. En uit notulen van een vergadering van 19 november 2019 blijkt dat Defensie uit diverse opties nog steeds geen definitieve keuze heeft gemaakt, hoewel de ‘kans groot is’ dat wordt gekozen voor een variant waarbij de bestaande hoofdpoort iets naar het noordoosten wordt verplaatst.
Als er in juni 2019 alleen maar is gebrainstormd, dan blijft de vraag: waarom zijn alle opmerkingen over een verplaatsing van de hoofdpoort van de Bernhardkazerne geschrapt?