tags:

Gezagsgetrouwer dan Utrecht

door Janneke Juffermans
11 februari 2022om 9:23u

Wat maakt Amersfoort tot Amersfoort? Journalist Janneke Juffermans gaat als buitenstaander in Amersfoort in vijf reportages op zoek naar de ziel van Amersfoort. Het leger is al lange tijd een constante in Amersfoort. Wat zegt dat over de stad? Vandaag deel drie: de Bernhardkazerne.

De Bernardkazerne is een van de kenmerken van Amersfoort. Al lange tijd zijn er militairen gevestigd in de stad, voornamelijk vanwege de centrale ligging en bovendien de mogelijkheden tot militaire training op de heide in de omgeving, zoals de Leusderheide en de Vlasakkers. In 1870 werd de stad daarom aangewezen als belangrijke garnizoensstad. Nu herbergt de kazerne, waar dagelijks zo’n 1500 militairen en medewerkers rondlopen, het grootste militaire opleidingscentrum van Nederland.

Volgens kolonel Hans van Dalen, degene die ik over de kazerne en haar betekenis voor Amersfoort aan de tand ga voelen, heeft Amersfoort binnen de Nederlandse militaire wereld een bepaalde statuur. “Iedereen is hier wel een keer geweest, met name voor opleidingen. Die worden hier dan ook veelvuldig gegeven, bijvoorbeeld infanterieopleidingen, pantservoertuigopleidingen, kaderopleidingen, verbindingsopleidingen,” zal hij me vertellen.

Als ik het kazerneterrein oprijd weet ik dat nog niet. Wel valt me meteen op hoe groot het terrein is. Er staan veel lage barakachtige flats waar mensen slapen en enkele hoofdgebouwen. Bovendien staan er bij de ingang enkele imposante tanks uitgestald.

Belangrijke plek

De kolonel is een toegankelijke en vriendelijke man met een Brabantse tongval. Iemand die goed kan praten. Met zijn open gezicht lijkt het niet iemand die al veel oorlog en ellende heeft meegemaakt. Maar dat is wel zo. Hij vertelt over missies in Bosnië, Afghanistan en Mali, ervaringen waar hij met evenveel vuur kan vertellen als over de tachtigjarige oorlog (dat hij daar niet bij was, vormt voor die interesse geen belemmering). De passie voor het vak is duidelijk.

Amersfoort was volgens hem van oudsher een belangrijke plek voor het Nederlandse leger, zelfs al ver voor 1800. Kolonel Van Dalen: “Men baseert zich bij verhalen over de legerfunctie van Amersfoort vaak op de tijden waar foto’s en films van zijn. Maar het begon allemaal al veel eerder: Utrecht verzette zich in de 14e eeuw al tegen de graaf van Holland en later in de patriottentijd (1780-1787) was Utrecht het toonbeeld van anti-oranje gezinde patriotten, terwijl Amersfoort altijd relatief pro-oranje was. Tijdens de Nederlandse burgeroorlog, die deels met de patriottentijd overlapte, vocht Amersfoort tegen de patriotten uit Utrecht om de Oranjes te verdedigen.”

“En tijdens de eerdere tachtigjarige oorlog (1568 – 1648) vormde Amersfoort een zone achter de IJssellinie waar de Spanjaarden vandaan kwamen. De Nederlandse verdediging is toen een keer doorbroken door de Spanjaarden en Amersfoort moest capituleren. Maar de weerbaarheid tegen destabiliserende effecten, de robuustheid heeft Amersfoort altijd gehad. Dat kan best meer uitgedragen worden, bijvoorbeeld als het gaat om het imago van de stad. De stabiliteit die Amersfoort biedt aan de wijdere omgeving.”

Robuust

In de Bernardkazerne wordt nu vooral kennis over gemechaniseerd optreden overgedragen. Oftewel kennis over pantservoertuigen en hoe je daarmee moet vechten. Ondanks nieuwe oorlogstechnieken als drones en cyberoorlogen, blijven tanks en pantservoertuigen belangrijk, legt de kolonel uit. “Pantservoertuigen zullen nooit helemaal weggaan, ze hebben een psychologisch effect en stralen ontzag uit. Ze zijn inmiddels steeds beter bewapend en hebben allemaal sensoren. En ze beschermen militairen die van A naar B moeten bewegen.”

Een tank heeft iets robuusts, als een bewegende kei over de weg. Herkent hij zich in dit beeld over de keien van Amersfoort? Het beeld dat al in de straatinterviews over Amersfoort naar voren kwam? Zeker: “Amersfoort is robuust, krachtig en weerbaar.” Hij denkt dat Utrecht dan misschien een studentenstad mag zijn (iets waarvan veel mensen vinden dat Amersfoort het mist), maar daardoor ook altijd meer verzet heeft getoond tegen heersende macht. “Amersfoort is van oudsher wat gezagsgetrouwer geweest.” De concurrentie tussen Utrecht en Amersfoort die veel mensen in Amersfoort voelen, heeft dus een lange baard.

En dat robuuste, sterke en stabiliserende heeft Amersfoort volgens de kolonel nog steeds, iets wat bewoners van de stad een veilig gevoel kan geven. “Er hebben hier altijd beschermers gewoond. Bovendien: we liggen in Amersfoort wat hoger, we zijn beschermd voor het water, we liggen niet helemaal diep in het bos, waardoor er minder kans is op bosbranden. En we zijn goed bereikbaar. En omdat we hier ook niet op de meest vruchtbare gronden van Nederland wonen en dus niet van nature welvaart kunnen opbouwen, vormt het leger bovendien een belangrijke economische factor voor de stad.”

Dreiging

Als we kijken naar waar we als Nederland nu het meest voor moeten vrezen en waarbij het leger een rol kan spelen, dan noemt de kolonel drie dreigingen. Allereerst de cyberdreiging, bedrijven en buitenlandse staatsorganisaties die uit zijn op geld en macht. Dan de toenemende dreiging van de georganiseerde misdaad. Het leger speelt soms een rol in de bestrijding daarvan. Een derde dreiging die de kolonel noemt, verrast me: het verlies van vertrouwen in de overheid en in publieke organisaties.

“Door de invloed van moderne informatietechnologie en sociale media worden we nu min of meer uit elkaar gedreven. Dit zie je in diverse publieke dossiers, zoals de COVID-crisis, het stikstofdossier, het vluchtelingenbeleid of de rol van Europa. We zijn het steeds minder vaak eens en iedereen heeft een mening, terwijl er nauwelijks meer naar elkaar wordt geluisterd. Overheden worden niet meer vertrouwd en de kritiek zwelt aan. Dit drijft onze gemeenschappen uit elkaar.”

Opsluiten

Juist daar kan Amersfoort in zijn ogen een rol in spelen. Door de lokale gemeenschapszin te bevorderen, vertrouwen te herstellen in de overheden, publieke organisaties en ook in elkaar. “Daar komt die rots en kei-functie van Amersfoort weer terug, met als doel om de gemeenschappen weer wat robuuster en weerbaarder te maken. Dat is beter dan elkaar uitschelden op sociale media. Ook het leger kan hieraan bijdragen, door bewustwording en door haar rol te nemen in lokale gemeenschappen zoals die van Amersfoort. Door zich niet op te sluiten op kazernes, maar door juist naar buiten te treden, zichtbaar te worden en gemeenschapszin uit te stralen. Het leger is immers onderdeel van Nederland. Zowel op nationaal niveau als op lokaal niveau.”

En hij besluit met een uitnodiging: “Wij als leger op deze kazerne voelen ons verbonden met de bevolking en met het bestuur van Amersfoort. We willen graag een warme band en hebben die ook nodig. Ik wil de gemeentelijke instanties en de bevolking dan ook aanmoedigen om die warme band te behouden. We staan altijd klaar om de bevolking op de een of andere manier te helpen.”

De Stadsbron doet journalistiek onderzoek naar vragen waar bewoners graag een antwoord op willen. Zo vroeg ondernemer Marc van Leent zich af wat Amersfoort nu eigenlijk Amersfoort maakt. Waarom willen we Utrecht of Amsterdam zijn, als we al Amersfoort zijn?

De eerdere verhalen lees je hier:
Stad van forensen
De laatste zusters van Amersfoort

bijsluiter

Janneke Juffermans is freelance journalist.

Dit verhaal is onderdeel van de Stadsbron Onderzoekt, waarin de Stadsbron op zoek gaat naar antwoorden op vragen die inwoners hebben. Heb je zelf ook een vraag over Amersfoort of omstreken of ken je een gerucht dat je wil laten onderzoeken? Stuur je vraag in op onderzoek.destadsbron.nl en misschien lees je hier binnenkort het antwoord.

    nog geen reacties

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!