We gaan stemmen voor de Tweede Kamer… Maar ook een beetje voor Amersfoort. Want wie weet kiezen we iemand die uit de eigen stad komt. Officieel komen de Kamerleden allereerst op voor het landsbelang. Niettemin kan het nooit kwaad als ze affiniteit hebben met een bepaalde regio.
Het probleem is: op kansrijke plekken staan Amersfoorters die hier eigenlijk alleen wonen.
Amersfoorters met ervaring in het lokale bestuur staan op onverkiesbare plaatsen. Met uitzondering van, héél misschien, Simone Kennedy (CU) en Astrid Janssen (GL). Wie geen fan is van de genoemde partijen, hoeft dus niet per se op een Amersfoorter te stemmen, voor zover dat al mogelijk is. Niettemin kunnen we iets leren van de lokale politiek, waar we immers politici van dichtbij hebben meegemaakt.
De kieslijsten melden in totaal achttien Amersfoortse kandidaten. Ongeveer de helft daarvan bestaat uit lijstduwers: politici die ijverig flyeren, maar op een onverkiesbare plek zijn neergezet. Wethouder Kees Kraanen komt uit voor de VVD, die volgens ramingen 37 tot 41 zetels gaat halen. Dat zijn er heel wat, maar Kraanen staat op het symbolische nummer 79. Andere duwers zijn raadslid Micheline Paffen (op 67 voor CDA) en wethouder Fatma Koser Kaya (75, D66). Die duwers wíllen niet eens naar de Kamer. Ze zijn voorlopig tevreden in Amersfoort.
Héél veel voorkeursstemmen
Er zijn ook kansrijke kandidaten. Zeker van een zetel zijn in ieder geval Gert-Jan Segers, lijsttrekker van de ChristenUnie, en Maarten Hijink, die op vijf staat bij de SP. Beiden zitten al in de Kamer. Segers woont in Amersfoort, laat zich wel eens zien bij culturele evenementen in de stad en is lid van de Kruispuntgemeente in Vathorst. Veel binding met de stad lijkt hij verder niet te hebben, ook al omdat Kamerleden daar in Den Haag lange werkdagen maken. Hijink is eveneens al vier jaar kamerlid en ook voor hem is Amersfoort misschien vooral een plek waar hij even rustig op de bank kan zitten.
Ook bijna ongemerkt een Amersfoorter is Bart van den Brink (CDA), eerder werkzaam in Limburg en tegenwoordig assistent van Hugo de Jonge: hij adviseert de minister in coronatijd. Hij staat op 22 en Hugo de Jonge zei al aan alle media dat Bart op zijn stem kan rekenen. De partij kan 17 tot 19 zetels verwachten. Van den Brink heeft een eervolle taak, zoveel staat vast. Maar terwijl uw raadsanalist dit schrijft, vraagt hij zich af hoe Amersfoorts deze kansrijke Amersfoorters eigenlijk zijn.
Dat ligt weer anders met Astrid Janssen (GroenLinks). Zij woont niet alleen in Amersfoort maar kan ook buigen op uitgebreide ervaring in het lokale bestuur. Ze was hier vier jaar raadslid en is nu sinds vier jaar wethouder. Ze wil graag in de Tweede Kamer, zo zei ze in het AD. Maar Janssen staat op 29 op de lijst van een partij die volgens de prognoses maximaal 13 zetels haalt. Tja. Daar moeten wel héél veel voorkeursstemmen naartoe gaan, wil Den Haag in zicht komen.
Er kunnen bovendien Amersfoorters zijn die twijfelen aan haar groene inslag. Toen GL in het college kwam, bleek het verzet tegen de rondweg plotsklaps te zijn verdampt. Onlangs werden tot twéé keer toe massaal bomen gekapt in het zuidwesten van de stad. Het college wist van niets, zoals in deze kolommen was te lezen. (‘Duizend bomen tegen de grond, zonder overleg: domheid of strategie?’, 22 februari 2020.) De GL-fractie verzond op hoge toon schriftelijke vragen, maar was zo behendig die niet naar Janssen (Bosgebied Zuidwest) te verzenden maar naar VVD-wethouder Kees Kraanen (Groen).
BoerBurgerBeweging
Wat kansrijker is Simone Kennedy, nummer 12 bij de ChristenUnie die vijf tot zeven zetels kan verwachten. Haar Amersfoortse ervaring is aanzienlijk: ze zit al 15 jaar voor de CU in de raad. Als een paar kandidaten afvallen, kan voor haar ineens een Kamerzetel in zicht komen. Met haar vertrouwde combinatie van flair en assertiviteit zou ze daar geen gek figuur slaan.
Voor de volledigheid nog enkele kandidaten die de Kamer niet zullen halen. Noëlle Sanders (voormalig D66, nu Lijst Sanders), staat op nummer 10 bij 50+. Ze zet zich sinds kort met hart en ziel in voor de seniorenpartij, maar die zal na interne strubbelingen niet verder komen dan drie zetels. Nieuwkomer Floris Eigenhuis staat op 7 bij de nieuwe progressieven van Volt, Shane Pattipeilohy op 4 bij Jong en Robert Veldhuis op 7 bij de BBB, ofwel de BoerBurgerBeweging.
De BBB komt op voor de boerenbelangen, zij het zonder grasmatten aan gort te rijden en deuren van provinciehuizen in te rammen. Daar op het Binnenhof mogen ze wel eens op ‘inboeringscursus’, vindt de partij. Veldhuis legde mij uit dat meer agrarische expertise in de politiek broodnodig is. Zo’n fractie zou een substantiële aanhang kunnen verwerven. De BBB publiceerde echter onlangs op de eigen website een artikel waarin wordt betwijfeld of de BBB het überhaupt tot één zetel zal schoppen.
Simone Kennedy: wél een beetje kansrijk.
Terug naar Amersfoort. Kijkend vanuit de lokale politiek, valt op dat partijen zich gemeentelijk en landelijk verschillend profileren. DENK kwam landelijk in het nieuws door interne ruzies. De Amersfoortse fractie bestaat echter uit constructief meedenkende jongeren die nooit in opspraak komen. In Amersfoort is CDA af en toe een geduchte oppositiepartij, vooral als Micheline Paffen (scherp) of Alex Engbers (literaire formuleringen) het woord voeren. Bij ‘geducht oppositie voeren’ denk ik zelden aan de landelijke CDA.
Gestaalde kaders
Je vraagt je wel af hoe de genoemde raadsleden denken over het plan van CDA-minister Wopke Hoekstra om de ww te verkorten. Want werk is zo bevredigend en zijn vader werkt nog steeds door. Maar het gros van de senioren heeft het niet voor het kiezen. Uw raadsanalist belandde in 2014 als 50-plusser op straat en ontving geen enkele reactie op honderden sollicitaties. Meestal zelfs geen bevestiging dat de brief was ontvangen.
De SP komt landelijk voortdurend in het nieuws. Om de haverklap horen we weer dat iets een schande is en dat het roer om moet. In Amersfoort vernam ik echter van dichtbij de lotgevallen van de onlangs vertrokken - ik zou bijna zeggen: ‘weggetreiterde’ - raadsleden Rob Molenkamp en Marijke Jongerman. (Zie: ‘Alweer een SP’er die botst met de gestaalde kaders’, 7 september 2020.) Stukgelopen op de onwrikbare partijtop, die geen onafhankelijke geesten accepteert. Ze wilden meer aandacht voor respectievelijk de groene agenda en de strijd tegen racisme en discriminatie. Dat was niet de bedoeling.
D66 is in Amersfoort zéér coalitietrouw, op het kleurloze af. De piepjonge fractievoorzitter Tyas Bijlholt wond zich niettemin op toen Amersfoort2014 om een groot onderzoek vroeg naar het mislukte Museum Oud Amelisweerd. (U weet wel - dat museum in Bunnik waar miljoenen Amersfoorts gemeenschapsgeld heen ging en waar geen mens kwam. Het ging prima, u kunt rustig gaan slapen, zo kreeg de raad te horen, en toen opeens was het museum failliet.) Dat onderzoek kwam er niet, waarmee cultuurwethouder Fatma Koser Kaya (D66) werd ontzien.
Corona- en klimaatontkenner
Hij reageerde als door een adder gebeten toen enkele raadsleden bij een vergadering wegliepen; deze actie was ‘zeer kwalijk, schandelijk en niet getuigend van enig verantwoordelijkheidsbesef’. De vijf vertrokken raadsleden hadden zich solidair getoond met vier andere oppositieleden die om gezondheidsredenen (corona) thuis moesten blijven. Die vier hadden al acht maanden geen stem kunnen uitbrengen. Kort daarna kon opeens worden geregeld dat raadsleden digitaal mogen stemmen, waarmee de vijf opstappers hun zin kregen. Een storm in een glas water.
Geen reclame voor de Amersfoortse fractie, maar daarmee is niets gezegd over Sigrid Kaag, Kajsa Ollongren en Wouter Koolmees.
Over de PVV en FvD kan vanuit Amersfoort weinig worden gezegd. De partijen hebben nog nooit meegedongen naar een plek in de raad. Bij de verkiezingen in 2019 - voor het Europees Parlement en Provinciale Staten - kregen ze echter ook Amersfoortse stemmen; die zouden omgerekend neerkomen op een á twee Amersfoortse zetels voor de PVV en ongeveer vier voor de FvD.
Er was tot dusverre niemand in de raad die de klimaatcrisis ontkende of ook nog - in het geval van FvD - corona als een griep afdeed.
Maar misschien is er belangstelling genoeg, ook na de zoveelste rel rond Thierry Baudet. Tijd is er ook: de verkiezingen voor de gemeenteraad zijn op 16 maart 2022.